Średniowiecze.
Średniowiecze.
ŚREDNIOWIECZE to okres w dziejach Europy, którego granice chronologiczne wyznacza kilka umownych dat: za początek przyjmuje się 476 r.n.e. (upadek cesarstwa zachodniorzymskiego), natomiast koniec to w zależności: 1453 (upadek cesarstwa wschodniorzymskiego), 1492 (okrycie Ameryki) i 1520(wynalezienie druku).
Nazwę utworzono w epoce Renesansu, kiedy przedział czasowy pomiędzy humanistami XVI i XVII wieku, a Antykiem zaczęto określać mianem wieków średnich (Media Tempora, Medium Aevum). Uważano również, że była to era ciemna i zabobonna, ale w istocie charakterystyka ta była bardzo niesprawiedliwa.
Średniowiecze dzieli się na kilka etapów:
1) Upadek kultury związany z kresem państwowości rzymskiej (VI-VII wiek), kiedy to próbowano ratować dziedzictwo Antyku (gramatycy i encyklopedyści, m.in. św. Izydor z Sewilli).
2) Nieustanne nawiązywania do kultury starożytnej:
· Renesans karoliński (VIII-IX)
· Renesans ottoński (X)
· Renesans XII wieku.
· XIII wiek rozwoju uniwersytetów
· XIV i XV wiek- we Włoszech rozwija się humanizm renesansowy, w pozostałych częściach Europy mówi się już o jesieni średniowiecza.
Głównymi cechami tej epoki są:
1. UNIWERSALIZM - językiem urzędowym, językiem liturgii i teologii była łacina, we wszystkich krajach podobnie pojmowano świat, Boga i człowieka, wytworzyła się podobna nauka, sztuka i literatura.
2. TEOCENTRYZM - centrum zainteresowania stanowi Bóg, który stworzył świat i ludzi, uosobienie dobra, piękna, prawdy. Podporządkowywano mu wszystkie dziedziny życia i działalności człowieka.
Wykształciła się dominująca władza Kościoła (spór o inwestyturę, wyprawy krzyżowe). Teologia, szczególnie od czasów renesansu XII wieku, stanowiła główny obiekt zainteresowania uczonych średniowiecznych.
Na światopogląd ludzi średniowiecza wpływała eschatologia chrześcijańska, która podkreślała konieczność nieustannej pamięci o śmierci oraz przedstawiała podwójny obraz rzeczywistości- świat widzialny i niewidzialny. W taki sposób odczytywano Pismo Święte oraz literaturę.
W początkowym okresie w teologii dominował augustynizm opierający się na dziełach późnoantycznego pisarza i filozofa św. Augustyna. Koncepcja ta została wyparta w ciągu XII i XIII wieku przez nawrót do arystoteleizmu oraz w wyniku narodzin tomizmu i filozofii scholastycznej (św. Tomasz z Akwinu).
3. CHARAKTER ANONIMOWY - literatury miał na celu odwrócenie uwagi od autora, a skupienia jej na dziele podporządkowanym treścią do osoby Boga, wymagającej największego zainteresowania lub ideologii średniowiecznej.
4. TAJEMNICZOŚĆ, MAGIA, MISTYCYZM - była to bardzo ważna cecha średniowiecza, nawiązywała do ingerencji Boga w losy ludzkie, różne znaki boskie w postaci zjawisk przyrody, magia liczb i ich symbolika.
Do XIII wieku tworzono w stylu romańskim, natomiast reforma Kościoła w XI wieku i renesans XII wieku doprowadziły do wykształcenia się stylu gotyckiego.
GŁÓWNE ZJAWISKA LITERACKIE
Człowiek Średniowiecza studiował literaturę w ramach dwóch spośród sztuk wyzwolonych- gramatyki i retoryki. Uczeni średniowieczni skromnie określali się wobec autorów antycznych jako karły siedzące na barkach olbrzymów (Bernard z Chartes, XII wiek), choć podkreślali również swoją wyższość byciem chrześcijanami. Literatury pisane w językach wernakularnych ("narodowych) wyodrębniły całkiem nowe formy wypowiedzi artystycznej.
Na kształt piśmiennictwa miały wpływ przemiany ówczesnych społeczeństw, dlatego nie istniał jeden, wspólny dla całej epoki, zespół wzorców osobowych. Rycerz z Pieśni o Rolandzie (XI) różni się od rycerzy z Opowieści kanterberyjskich Chaucera (XIV).
Pod wpływem ars dictandi utwory odznaczały się wyraźnym rytmem, stosowaniem rymów, regularnym podziałem zdań i większych części kompozycyjnych. Dominującymi gatunkami prozatorskimi były żywoty świętych, kazania, listy i gesta, opiewające czyny władców.
Po założeniu wielkich uniwersytetów pojawiły się gatunki prozy naukowej, m.in. traktaty, encyklopedie i summy (Pierre Abrelard, św. Tomasz z Akwinu).
Natomiast komedia i tragedia znikły zupełnie, w ich miejsce pojawiły się: dramat liturgiczny, misterium i moralitet. Stało się tak z powodu ścisłego powiązania dramatu z religią. Niemal cała poezja średniowieczna była przeznaczona do śpiewania.
Łacińską poezję świecką uprawiali goliardzi (wędrowni studenci), których interesowała miłość, uczty, co odzwierciedliło się w cyklu Carmina burana.
W XI wieku pojawiła się chanson de geste, odmiana epiki francuskiej, której najwybitniejszym przekładem jest Pieść o Rolandzie. Nieco później francuscy truwerzy komponowali poematy na kanwie wątków celtyckich (Rycerze Okrągłego Stołu, Dzieje Tristana i Izoldy).
W XI i XII wieku rozkwit przeżywała literatura Prowansji (trubadurzy), gdzie komponowano pieśni liryczne. W tym czasie narodził się sonet i inne gatunki wykorzystywane w liryce miłosnej. Wielką popularnością cieszyło się arcydzieło Dantego Boska komedia.
POLSKIE ŚREDNIOWIECZE
Wiele dzieł z tego okresu zaginęło, nie wiadomo też, na ile zachowane dzieła są reprezentatywne dla tamtej epoki.
· X-XII wiek wczesne średniowiecze
· XIII-XIV wiek dojrzałe średniowiecze
· XV i I połowa XVI wieku późne średniowiecze.
Dopiero w XII wieku pojawiają się i rozwijają miejscowe środowiska literackie. Benedyktyni spisali pierwsze polskie roczniki, chociaż pierwszą kronikę polską napisał Gall Anonim. Zredagowano również żywot św. Wojciecha i sekwencję, śpiewaną podczas obrzędów ku jego czci.
Wincenty Kadłubek stworzył na przełomie XII/XIII wieku kronikę, która zdobyła ogromne uznanie. Okres dojrzałego średniowiecza przyniósł pierwsze dzieła pisane po polsku (Bogurodzica, Psałterz Floriański- przekład, Kazania Świętokrzyskie) oraz szereg pieśni religijnych.
Nadal dominowała literatura łacińskojęzyczna. W związku z kanonizacją św. Stanisława Wincenty z Kielczy (XIII wiek) napisał żywoty tego świętego oraz pieść Gaude Mater Polonia. Późne średniowiecze bywa nazywane złotą jesienią polskiego średniowiecza z powodu wielkiego bogactwa piśmiennictwa XV i XVI wieku (O zachowaniu się przy stole Przecława Słoty, Pieść o zabiciu Jędrzeja Tęczyńskiego, Satyra na leniwych chłopów, Pieśń o Wiklefie Jędrzeja Gałki).
Nowe nurty religijne znalazły swoje odbicie w pieśniach (Posłuchajcie bracia miła).
Poezja podejmowała problematykę dobrej śmierci (Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią), kształtowała też wzorce osobowe za pośrednictwem wierszowanych żywotów świętych (Legenda o św. Aleksym).
Kształtuje się również polskojęzyczna literatura apokryficzna (Rozmyślania przemyskie XV, Żywot Pana Jezusa Krysta Baltazara Opiecia 1522 rok) najstarsze zachowane do dziś misterium napisał Mikołaj z Wilkowiecka (Historyję o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim).
Rozkwit przeżywała epistolografia i historiografia (Jan Długosz). Już wtedy wygłaszane pochwały wiedzy i literatury znamionowały nadejście nowych czasów.
ŚREDNIOWIECZE to okres w dziejach Europy, którego granice chronologiczne wyznacza kilka umownych dat: za początek przyjmuje się 476 r.n.e. (upadek cesarstwa zachodniorzymskiego), natomiast koniec to w zależności: 1453 (upadek cesarstwa wschodniorzymskiego), 1492 (okrycie Ameryki) i 1520(wynalezienie druku).
Nazwę utworzono w epoce Renesansu, kiedy przedział czasowy pomiędzy humanistami XVI i XVII wieku, a Antykiem zaczęto określać mianem wieków średnich (Media Tempora, Medium Aevum). Uważano również, że była to era ciemna i zabobonna, ale w istocie charakterystyka ta była bardzo niesprawiedliwa.
Średniowiecze dzieli się na kilka etapów:
1) Upadek kultury związany z kresem państwowości rzymskiej (VI-VII wiek), kiedy to próbowano ratować dziedzictwo Antyku (gramatycy i encyklopedyści, m.in. św. Izydor z Sewilli).
2) Nieustanne nawiązywania do kultury starożytnej:
· Renesans karoliński (VIII-IX)
· Renesans ottoński (X)
· Renesans XII wieku.
· XIII wiek rozwoju uniwersytetów
· XIV i XV wiek- we Włoszech rozwija się humanizm renesansowy, w pozostałych częściach Europy mówi się już o jesieni średniowiecza.
Głównymi cechami tej epoki są:
1. UNIWERSALIZM - językiem urzędowym, językiem liturgii i teologii była łacina, we wszystkich krajach podobnie pojmowano świat, Boga i człowieka, wytworzyła się podobna nauka, sztuka i literatura.
2. TEOCENTRYZM - centrum zainteresowania stanowi Bóg, który stworzył świat i ludzi, uosobienie dobra, piękna, prawdy. Podporządkowywano mu wszystkie dziedziny życia i działalności człowieka.
Wykształciła się dominująca władza Kościoła (spór o inwestyturę, wyprawy krzyżowe). Teologia, szczególnie od czasów renesansu XII wieku, stanowiła główny obiekt zainteresowania uczonych średniowiecznych.
Na światopogląd ludzi średniowiecza wpływała eschatologia chrześcijańska, która podkreślała konieczność nieustannej pamięci o śmierci oraz przedstawiała podwójny obraz rzeczywistości- świat widzialny i niewidzialny. W taki sposób odczytywano Pismo Święte oraz literaturę.
W początkowym okresie w teologii dominował augustynizm opierający się na dziełach późnoantycznego pisarza i filozofa św. Augustyna. Koncepcja ta została wyparta w ciągu XII i XIII wieku przez nawrót do arystoteleizmu oraz w wyniku narodzin tomizmu i filozofii scholastycznej (św. Tomasz z Akwinu).
3. CHARAKTER ANONIMOWY - literatury miał na celu odwrócenie uwagi od autora, a skupienia jej na dziele podporządkowanym treścią do osoby Boga, wymagającej największego zainteresowania lub ideologii średniowiecznej.
4. TAJEMNICZOŚĆ, MAGIA, MISTYCYZM - była to bardzo ważna cecha średniowiecza, nawiązywała do ingerencji Boga w losy ludzkie, różne znaki boskie w postaci zjawisk przyrody, magia liczb i ich symbolika.
Do XIII wieku tworzono w stylu romańskim, natomiast reforma Kościoła w XI wieku i renesans XII wieku doprowadziły do wykształcenia się stylu gotyckiego.
GŁÓWNE ZJAWISKA LITERACKIE
Człowiek Średniowiecza studiował literaturę w ramach dwóch spośród sztuk wyzwolonych- gramatyki i retoryki. Uczeni średniowieczni skromnie określali się wobec autorów antycznych jako karły siedzące na barkach olbrzymów (Bernard z Chartes, XII wiek), choć podkreślali również swoją wyższość byciem chrześcijanami. Literatury pisane w językach wernakularnych ("narodowych) wyodrębniły całkiem nowe formy wypowiedzi artystycznej.
Na kształt piśmiennictwa miały wpływ przemiany ówczesnych społeczeństw, dlatego nie istniał jeden, wspólny dla całej epoki, zespół wzorców osobowych. Rycerz z Pieśni o Rolandzie (XI) różni się od rycerzy z Opowieści kanterberyjskich Chaucera (XIV).
Pod wpływem ars dictandi utwory odznaczały się wyraźnym rytmem, stosowaniem rymów, regularnym podziałem zdań i większych części kompozycyjnych. Dominującymi gatunkami prozatorskimi były żywoty świętych, kazania, listy i gesta, opiewające czyny władców.
Po założeniu wielkich uniwersytetów pojawiły się gatunki prozy naukowej, m.in. traktaty, encyklopedie i summy (Pierre Abrelard, św. Tomasz z Akwinu).
Natomiast komedia i tragedia znikły zupełnie, w ich miejsce pojawiły się: dramat liturgiczny, misterium i moralitet. Stało się tak z powodu ścisłego powiązania dramatu z religią. Niemal cała poezja średniowieczna była przeznaczona do śpiewania.
Łacińską poezję świecką uprawiali goliardzi (wędrowni studenci), których interesowała miłość, uczty, co odzwierciedliło się w cyklu Carmina burana.
W XI wieku pojawiła się chanson de geste, odmiana epiki francuskiej, której najwybitniejszym przekładem jest Pieść o Rolandzie. Nieco później francuscy truwerzy komponowali poematy na kanwie wątków celtyckich (Rycerze Okrągłego Stołu, Dzieje Tristana i Izoldy).
W XI i XII wieku rozkwit przeżywała literatura Prowansji (trubadurzy), gdzie komponowano pieśni liryczne. W tym czasie narodził się sonet i inne gatunki wykorzystywane w liryce miłosnej. Wielką popularnością cieszyło się arcydzieło Dantego Boska komedia.
POLSKIE ŚREDNIOWIECZE
Wiele dzieł z tego okresu zaginęło, nie wiadomo też, na ile zachowane dzieła są reprezentatywne dla tamtej epoki.
· X-XII wiek wczesne średniowiecze
· XIII-XIV wiek dojrzałe średniowiecze
· XV i I połowa XVI wieku późne średniowiecze.
Dopiero w XII wieku pojawiają się i rozwijają miejscowe środowiska literackie. Benedyktyni spisali pierwsze polskie roczniki, chociaż pierwszą kronikę polską napisał Gall Anonim. Zredagowano również żywot św. Wojciecha i sekwencję, śpiewaną podczas obrzędów ku jego czci.
Wincenty Kadłubek stworzył na przełomie XII/XIII wieku kronikę, która zdobyła ogromne uznanie. Okres dojrzałego średniowiecza przyniósł pierwsze dzieła pisane po polsku (Bogurodzica, Psałterz Floriański- przekład, Kazania Świętokrzyskie) oraz szereg pieśni religijnych.
Nadal dominowała literatura łacińskojęzyczna. W związku z kanonizacją św. Stanisława Wincenty z Kielczy (XIII wiek) napisał żywoty tego świętego oraz pieść Gaude Mater Polonia. Późne średniowiecze bywa nazywane złotą jesienią polskiego średniowiecza z powodu wielkiego bogactwa piśmiennictwa XV i XVI wieku (O zachowaniu się przy stole Przecława Słoty, Pieść o zabiciu Jędrzeja Tęczyńskiego, Satyra na leniwych chłopów, Pieśń o Wiklefie Jędrzeja Gałki).
Nowe nurty religijne znalazły swoje odbicie w pieśniach (Posłuchajcie bracia miła).
Poezja podejmowała problematykę dobrej śmierci (Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią), kształtowała też wzorce osobowe za pośrednictwem wierszowanych żywotów świętych (Legenda o św. Aleksym).
Kształtuje się również polskojęzyczna literatura apokryficzna (Rozmyślania przemyskie XV, Żywot Pana Jezusa Krysta Baltazara Opiecia 1522 rok) najstarsze zachowane do dziś misterium napisał Mikołaj z Wilkowiecka (Historyję o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim).
Rozkwit przeżywała epistolografia i historiografia (Jan Długosz). Już wtedy wygłaszane pochwały wiedzy i literatury znamionowały nadejście nowych czasów.
Mikroekonomia - czynniki produkcji, koszty pytania i odpowiedzi
Mikroekonomia - czynniki produkcji, koszty pytania i odpowiedzi XII. KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA 1. Jakie znasz podstawowe formy organizacji przedsiębiorstwa prywatnego? Przedsiębiorstwo o własności jednoosobowej - małe przedsiębiorstwo, którego właścicielem jest jedna osoba. Spółka ...Śmierć Napoleona Bonaparte
Śmierć Napoleona Bonaparte Trzy tygodnie przed śmiercią Napoleon Bonaparte dopisał do swego testamentu: Umieram przedwcześnie, zamordowany przez angielską oligarchię i wynajętego przez nią zabójcę. Te słowa miały zabrzmieć jak wyrzut pod adresem narodu, który ...Stale węglowe i obróbka cieplna
Stale węglowe i obróbka cieplna Praca w całości w załączniku Cel laboratorium Celem laboratorium nr 3 jest zapoznanie się z wpływem zawartości węgla na własności mechaniczne i strukturę po obróbkach cieplnych. Podstawowe pojęcia dotycz&...Toksyczność metanolu, zastosowanie etanolu i metanolu w przemyśle.
Toksyczność metanolu, zastosowanie etanolu i metanolu w przemyśle. METANOL Metanol – alkohol metylowy CH3OH – jest pierwszym członem szeregu homologicznego alkoholi. Czysty metanol jest bezbarwną, łatwo rozpuszczalną w wodzie cieczą o charakterystycznym zapachu. ...Konto itp.
Konto itp. Konto- urządzenie księgowe przeznaczone do ewidencji w ujęciu wartościowym zmian zachodzących w skład aktywów i pasywów. Informacje zawarte w koncie : stan początkowy przedmiotu ewidencji; bieżące zmiany p.e. ; stan końcowy p.e. Elementy konta: nazwa i symbol cyf...Szkoła jońska (filozofowie przyrody)
Szkoła jońska (filozofowie przyrody) Tales z Miletu. Arche – woda. Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa. Wynika to z obserwacji pewnych zjawisk – to co żywe, żyje wilgocią, martwe wysycha, zarodki wszystkiego są mokre, a pokarm soczysty. Zagad...Rozmowa między filozofem,Żydem i chrześcijaninem- tolerancja wyznaniowa.
Rozmowa między filozofem,Żydem i chrześcijaninem- tolerancja wyznaniowa. Żadna doktryna nie jest tak fałszywa, aby nie zawierała jakiejś domieszki prawdy - napisał Abelard w Rozmowie pomiędzy filozofem, Żydem i chrześcijaninem i dlatego dialog ten skomponował na za...Miłość
Miłość kocham a mam w oczach łzy naucz mnie sama nie umiem... moja miłość wczoraj dzisiaj a jutro nic przypadkowa osoba nic nie mówiąca twarz bez wyrazu brak zapisów w pamięcie to rutyna. znów to samo jestem dobra to za du...
studia
szko³a
streszczenie
notatka
¶ci±ga
referat
wypracowanie
biografia
opis
praca
dyplomowa
opracowania
test
liceum
matura
ksi±¿ka
