Środowisko społeczno-wychowawcze szkoły
Środowisko społeczno-wychowawcze szkoły
Szkoła jako instytucja i jako środowisko. Nauczyciel – demiurg i rzemieślnik. Uczeń – los wymuszony. W poszukiwaniu podmiotowości człowieka szkoły
Mówiąc o środowisku ucznia, najczęściej mamy na myśli środowisko społeczne, określane jako zespół warunków i czynników osobowych i materialnych, powstających w wyniku współdziałania ludzi odgrywających główną rolę w kształtowaniu się osobowości społecznej jednostki. Możemy więc powiedzieć, że środowisko w odniesieniu do szkoły ma dwa zastosowania, które odpowiadają ich znaczeniom, m.in.:
· szkoła jako środowisko społeczno – wychowawcze,
· środowisko społeczno – instytucjonalne, do którego należy szkoła (otoczenie najbliższe szkole).
Aleksander Kamiński obie powyższe kategorie środowiska nazywa typowymi albo zobiektywizowanymi, gdyż jest to suma warunków utworzonych przez życie zbiorowe dla kształtowania się życia jednostek. W odniesieniu do szkoły funkcja ta pojawia się ze względu na jej edukacyjny charakter, zawarty w celach założonych, organizacji, metodach i technikach pracy. Szkoła jest wiec i układem instytucjonalnym, jak i układem społecznym. Jest także jedyną instytucją, gdzie z tzw. urzędu musi występować społeczność dwupokoleniowa (nauczyciele i uczniowie),przy czym uczniowie zostają dzieleni na klasy i oddziały wg rocznika. Natomiast
nauczyciele otrzymują gratyfikację wg wypracowanych lat, a nie za wyniki w pracy.
Układ instytucjonalny ma porządkować życie społeczne, ułatwić je, służyć mu, a nie zastępować . Jednak w tradycyjnym na świecie modelu szkoły instytucja zastępuje człowieka. Jest on tylko funkcjonariuszem , który musi spełniać swoją rolę, funkcję.
Wychowanie instytucjonalne opiera się przede wszystkim na systemie norm, które różnią się od norm rządzących strukturami państw niedemokratycznych co do jej treści i zasięgu. Oddziaływanie tych norm powoduje, że wychowanek zmuszony jest do przystosowania się w tych formalnych ramach uniformizujących jego życie osobiste.
Wynika więc stąd:
· orientacja na karę i unikanie złego postępowania ze względu na zagrożenie ze strony przełożonych,
· orientacja instrumentalistyczna prowadząca do zaspokojenia wyłącznie własnych potrzeb,
· wyraźny brak orientacji typu umowa społeczna ,
· wyraźny niedobór orientacji na uniwersalne zasady etyczne,
Nauczyciele
Podmiotowość nauczyciela odzwierciedla się w jego samowiedzy pedagogicznej. Działalność wychowawcy klasy stanowi ważna część mikrosystemu wychowawczego szkoły i jest pewną wyodrębniającą się całością, jednak nie wystarczy to, aby określić jego funkcje. Mikrosystemy różnią się od siebie znacznie, gdyż np. w obrębie jednej szkoły są inne różniące się od siebie klasy, a także ich opiekunowie i styl pracy nauczycieli z klasami. Decyzje wychowawcze, które podejmuje nauczyciel opiekując się klasą zapadają autonomicznie i są w pewnym sensie dziełem tego nauczyciela. Najczęściej są to decyzje reaktywne, czyli takie które są jego odpowiedzią na określone bieżące wydarzenia, wyłaniające się potrzeby, trudności i konflikty. Jednak występują także decyzje aktywne, które wynikają z twórczej inicjatywy nauczyciela, który jest niezadowolony z wcześniejszych efektów swojej pracy. Poszukuje on coraz to nowszych i lepszych metod pracy z zespołem klasowym i poszczególnymi jego uczniami.
Obecnie coraz częściej mówi się o optymalizacji pracy w szkole, czyli o samokontroli i samoocenie, ponieważ w oparciu o własne uogólnione i kumulujące się doświadczenia społeczno-pedagogiczne wychowawca może wprowadzić rzeczywiste zmiany swej działalności. Adekwatny obraz własnej pracy możliwości i ograniczeń oraz osiąganych przez siebie wyników daje szansę obniżenia ryzyka popełniania błędu, a taka możliwość jest trudną do przecenienia wartością prakseologiczną.
Istnieją różnorodne miary i kryteria samokontroli i samooceny efektywności pracy wychowawcy klasy, np. kwestionariusze dzięki, którym wychowawca może co pewien czas sprawdzać i oceniać swoją pracę i współżycie z klasą.
Uczniowie
Podmiotowość ucznia łączy się przede wszystkim z życzeniowymi zdaniami typu;
- żeby uczeń stał się kimś (w opozycji do czymś),
- żeby stawał się i kształtował jako osoba,
Chodzi tu o: samodzielność, aktywność własną, ekspresję twórczą, samorządność i autonomiczną osobowość itp. Jednak najpierw trzeba zając się zasadniczymi cechami konstytuującymi status formalny i społeczny ucznia w polskiej szkole:
- pozostawanie jednostki w wieku szkolnego uzależnienia od wyjścia z okresu przedszkolnego dzieciństwa do usamodzielnienia się lub rozpoczęcia studiów wyższych;
- wynikająca ze spełniania tego obowiązku szkolnego formalna rola ucznia objętego instytucjonalnym systemem oświatowym;
- formalne (instytucjonalne) uzależnienie jednostki od nauczycieli spełniających przepisane urzędowo role dydaktyczno-wychowawcze;
- przynależność ucznia do sformalizowanej organizacji społeczności rówieśniczej w szkole, wynikającej z podziału uczniów jednej szkoły na klasy i oddziały;
- podleganie normom wynikającym ze społeczno-instytucjonalnego charakteru środowiska szkolnego;
Możemy więc założyć, że w organizacji procesu wychowania ogromną rolę odgrywają cztery różne, ale powiązane ze sobą czynniki, tj. wychowawca, wychowanek , cel i sytuacje wychowawcze. Wynika z tego, że podmiotowość nie może pominąć związku między uczniem a nauczycielem, czyli występuje tzw. współudział uczniów .
Współudział uczniów – to sformułowanie będące pewnym skrótem pojęciowym zawierającym domyślny element dwupodmiotowości tego procesu.
Środowisko wychowawcze szkoły jest dla ucznia zbiorem elementów rzeczywistości społecznej i instytucjonalnej. Efektywne metody wychowania i kształcenia zbyt mało uznają zasadę a raczej kanon występujący w medycynie: primum non nocere. Jeśli ten kanon zostałby uznany przez pedagogów wtedy tzw. inna szkoła musiałaby:
- eliminować czynniki lękotwórcze,
- zastąpić metody nadawania i utrwalania informacji innymi, wymagającymi rozmowy nauczycieli z uczniami i uczniów między sobą,
- zastąpić zadania odtwórcze-zadaniami wymagającymi twórczych, innowacyjnych postaw i zachowań,
- zwiększenie zakresu samorządności uczniów,
- zmiana stylu kierowania wychowawczego poprzez dyskusje wewnątrzszkolne i samokształcenia nauczycieli,
- uznać w praktyce zasadę jedności kształcenia i wychowania przez traktowanie rozwoju osobowości ludzkiej jako procesu integralnego.
Powyższe możliwości są tylko kilkoma możliwościami uczynienia szkoły otwartym rynkiem ofert wobec konieczności zaspokajania potrzeb psychicznych, społecznych i intelektualnych młodzieży . Oczekiwania te dzisiaj nie są już utopią pedagogiczną, gdyż występują w niektórych placówkach w Polsce i zagranicą. Można więc oczekiwać, że już niedługo rozprzestrzenią się w skali masowej.
Podsumowując powyższą pracę możemy stwierdzić, iż środowisko społeczno-wychowawcze szkoły jest szerokie i złożone. Nauczyciel poznając klasę szkolną musi najpierw skoncentrować się na jej wewnętrznej strukturze. Postawy ucznia wobec rzeczywistości, wobec rówieśników i wobec samego siebie są uwarunkowane wewnętrzną pozycją, jaką każda jednostka posiada. Składają się na nią poprzednie doświadczenia w rodzinie i szkole, wcześniej wytworzone potrzeby, możliwości, oczekiwania, odnoszące się do obiektywnie zajmowanej pozycji w życiu oraz do pozycji, jaką uczeń chciałby zajmować.
Wydaje mi się jednak, że najważniejsze jest to aby szkoła, jako ważne miejsce wychowania młodego człowieka potrafiła towarzyszyć mu w jego rozwoju, wspierając to co w nim dobre, indywidualne i niepowtarzalne. Aby w nadmiernym zabieganiu o dyscyplinę w licznych klasach i wysokich wynikach nauczania nie stłamsić w uczniach ich niezależności, aktywności twórczej i ciekawości świata, od której dzieci rozpoczynają edukację szkolną.
_____________________________________________
BIBLIOGRAFIA
T. Pilch, I. Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie . Warszawa 1995
Szkoła jako instytucja i jako środowisko. Nauczyciel – demiurg i rzemieślnik. Uczeń – los wymuszony. W poszukiwaniu podmiotowości człowieka szkoły
Mówiąc o środowisku ucznia, najczęściej mamy na myśli środowisko społeczne, określane jako zespół warunków i czynników osobowych i materialnych, powstających w wyniku współdziałania ludzi odgrywających główną rolę w kształtowaniu się osobowości społecznej jednostki. Możemy więc powiedzieć, że środowisko w odniesieniu do szkoły ma dwa zastosowania, które odpowiadają ich znaczeniom, m.in.:
· szkoła jako środowisko społeczno – wychowawcze,
· środowisko społeczno – instytucjonalne, do którego należy szkoła (otoczenie najbliższe szkole).
Aleksander Kamiński obie powyższe kategorie środowiska nazywa typowymi albo zobiektywizowanymi, gdyż jest to suma warunków utworzonych przez życie zbiorowe dla kształtowania się życia jednostek. W odniesieniu do szkoły funkcja ta pojawia się ze względu na jej edukacyjny charakter, zawarty w celach założonych, organizacji, metodach i technikach pracy. Szkoła jest wiec i układem instytucjonalnym, jak i układem społecznym. Jest także jedyną instytucją, gdzie z tzw. urzędu musi występować społeczność dwupokoleniowa (nauczyciele i uczniowie),przy czym uczniowie zostają dzieleni na klasy i oddziały wg rocznika. Natomiast
nauczyciele otrzymują gratyfikację wg wypracowanych lat, a nie za wyniki w pracy.
Układ instytucjonalny ma porządkować życie społeczne, ułatwić je, służyć mu, a nie zastępować . Jednak w tradycyjnym na świecie modelu szkoły instytucja zastępuje człowieka. Jest on tylko funkcjonariuszem , który musi spełniać swoją rolę, funkcję.
Wychowanie instytucjonalne opiera się przede wszystkim na systemie norm, które różnią się od norm rządzących strukturami państw niedemokratycznych co do jej treści i zasięgu. Oddziaływanie tych norm powoduje, że wychowanek zmuszony jest do przystosowania się w tych formalnych ramach uniformizujących jego życie osobiste.
Wynika więc stąd:
· orientacja na karę i unikanie złego postępowania ze względu na zagrożenie ze strony przełożonych,
· orientacja instrumentalistyczna prowadząca do zaspokojenia wyłącznie własnych potrzeb,
· wyraźny brak orientacji typu umowa społeczna ,
· wyraźny niedobór orientacji na uniwersalne zasady etyczne,
Nauczyciele
Podmiotowość nauczyciela odzwierciedla się w jego samowiedzy pedagogicznej. Działalność wychowawcy klasy stanowi ważna część mikrosystemu wychowawczego szkoły i jest pewną wyodrębniającą się całością, jednak nie wystarczy to, aby określić jego funkcje. Mikrosystemy różnią się od siebie znacznie, gdyż np. w obrębie jednej szkoły są inne różniące się od siebie klasy, a także ich opiekunowie i styl pracy nauczycieli z klasami. Decyzje wychowawcze, które podejmuje nauczyciel opiekując się klasą zapadają autonomicznie i są w pewnym sensie dziełem tego nauczyciela. Najczęściej są to decyzje reaktywne, czyli takie które są jego odpowiedzią na określone bieżące wydarzenia, wyłaniające się potrzeby, trudności i konflikty. Jednak występują także decyzje aktywne, które wynikają z twórczej inicjatywy nauczyciela, który jest niezadowolony z wcześniejszych efektów swojej pracy. Poszukuje on coraz to nowszych i lepszych metod pracy z zespołem klasowym i poszczególnymi jego uczniami.
Obecnie coraz częściej mówi się o optymalizacji pracy w szkole, czyli o samokontroli i samoocenie, ponieważ w oparciu o własne uogólnione i kumulujące się doświadczenia społeczno-pedagogiczne wychowawca może wprowadzić rzeczywiste zmiany swej działalności. Adekwatny obraz własnej pracy możliwości i ograniczeń oraz osiąganych przez siebie wyników daje szansę obniżenia ryzyka popełniania błędu, a taka możliwość jest trudną do przecenienia wartością prakseologiczną.
Istnieją różnorodne miary i kryteria samokontroli i samooceny efektywności pracy wychowawcy klasy, np. kwestionariusze dzięki, którym wychowawca może co pewien czas sprawdzać i oceniać swoją pracę i współżycie z klasą.
Uczniowie
Podmiotowość ucznia łączy się przede wszystkim z życzeniowymi zdaniami typu;
- żeby uczeń stał się kimś (w opozycji do czymś),
- żeby stawał się i kształtował jako osoba,
Chodzi tu o: samodzielność, aktywność własną, ekspresję twórczą, samorządność i autonomiczną osobowość itp. Jednak najpierw trzeba zając się zasadniczymi cechami konstytuującymi status formalny i społeczny ucznia w polskiej szkole:
- pozostawanie jednostki w wieku szkolnego uzależnienia od wyjścia z okresu przedszkolnego dzieciństwa do usamodzielnienia się lub rozpoczęcia studiów wyższych;
- wynikająca ze spełniania tego obowiązku szkolnego formalna rola ucznia objętego instytucjonalnym systemem oświatowym;
- formalne (instytucjonalne) uzależnienie jednostki od nauczycieli spełniających przepisane urzędowo role dydaktyczno-wychowawcze;
- przynależność ucznia do sformalizowanej organizacji społeczności rówieśniczej w szkole, wynikającej z podziału uczniów jednej szkoły na klasy i oddziały;
- podleganie normom wynikającym ze społeczno-instytucjonalnego charakteru środowiska szkolnego;
Możemy więc założyć, że w organizacji procesu wychowania ogromną rolę odgrywają cztery różne, ale powiązane ze sobą czynniki, tj. wychowawca, wychowanek , cel i sytuacje wychowawcze. Wynika z tego, że podmiotowość nie może pominąć związku między uczniem a nauczycielem, czyli występuje tzw. współudział uczniów .
Współudział uczniów – to sformułowanie będące pewnym skrótem pojęciowym zawierającym domyślny element dwupodmiotowości tego procesu.
Środowisko wychowawcze szkoły jest dla ucznia zbiorem elementów rzeczywistości społecznej i instytucjonalnej. Efektywne metody wychowania i kształcenia zbyt mało uznają zasadę a raczej kanon występujący w medycynie: primum non nocere. Jeśli ten kanon zostałby uznany przez pedagogów wtedy tzw. inna szkoła musiałaby:
- eliminować czynniki lękotwórcze,
- zastąpić metody nadawania i utrwalania informacji innymi, wymagającymi rozmowy nauczycieli z uczniami i uczniów między sobą,
- zastąpić zadania odtwórcze-zadaniami wymagającymi twórczych, innowacyjnych postaw i zachowań,
- zwiększenie zakresu samorządności uczniów,
- zmiana stylu kierowania wychowawczego poprzez dyskusje wewnątrzszkolne i samokształcenia nauczycieli,
- uznać w praktyce zasadę jedności kształcenia i wychowania przez traktowanie rozwoju osobowości ludzkiej jako procesu integralnego.
Powyższe możliwości są tylko kilkoma możliwościami uczynienia szkoły otwartym rynkiem ofert wobec konieczności zaspokajania potrzeb psychicznych, społecznych i intelektualnych młodzieży . Oczekiwania te dzisiaj nie są już utopią pedagogiczną, gdyż występują w niektórych placówkach w Polsce i zagranicą. Można więc oczekiwać, że już niedługo rozprzestrzenią się w skali masowej.
Podsumowując powyższą pracę możemy stwierdzić, iż środowisko społeczno-wychowawcze szkoły jest szerokie i złożone. Nauczyciel poznając klasę szkolną musi najpierw skoncentrować się na jej wewnętrznej strukturze. Postawy ucznia wobec rzeczywistości, wobec rówieśników i wobec samego siebie są uwarunkowane wewnętrzną pozycją, jaką każda jednostka posiada. Składają się na nią poprzednie doświadczenia w rodzinie i szkole, wcześniej wytworzone potrzeby, możliwości, oczekiwania, odnoszące się do obiektywnie zajmowanej pozycji w życiu oraz do pozycji, jaką uczeń chciałby zajmować.
Wydaje mi się jednak, że najważniejsze jest to aby szkoła, jako ważne miejsce wychowania młodego człowieka potrafiła towarzyszyć mu w jego rozwoju, wspierając to co w nim dobre, indywidualne i niepowtarzalne. Aby w nadmiernym zabieganiu o dyscyplinę w licznych klasach i wysokich wynikach nauczania nie stłamsić w uczniach ich niezależności, aktywności twórczej i ciekawości świata, od której dzieci rozpoczynają edukację szkolną.
_____________________________________________
BIBLIOGRAFIA
T. Pilch, I. Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie . Warszawa 1995
Miłość jako siła niszcząca, czy budująca? Omów temat na wybranych przykładach dzieł literackich i filmowych .18/20 pkt.
Miłość jako siła niszcząca, czy budująca? Omów temat na wybranych przykładach dzieł literackich i filmowych .18/20 pkt. Temat: Miłość jako siła niszcząca, czy budująca? Omów temat na wybranych przykładach dzieł literackich i filmowych Mi...Bohaterowie i wydarzenia "Antygony" Sofoklesa.
Bohaterowie i wydarzenia "Antygony" Sofoklesa. 1. Rozmowa Antygony z Ismeną o rozkazach Kreona. 2. Przedstawienie przez chór okoliczności bratobójczej walki. 3. Przybycie strażnika z wieścią o pochówku Polinejkesa. 4. Pieśń stojąca chóru - pochwała rodzaju ludzkiego. 5...Służebność osobista
Służebność osobista Zgodnie z artykułem 285 Kodeksu Cywilnego, służebności są grupą ograniczonych praw rzeczowych, obciążających wyłącznie nieruchomości. Występują one najczęściej w stosunkach sąsiedzkich. Słu&...Jan Paweł II złożony do grobu
Jan Paweł II złożony do grobu Śmierć Papieża Jana Pawła II poruszyła wiele serc na całym świecie. Rozgorzała dyskusja, wszyscy pragną wyrazić swoje uczucia czasami bardzo osobiste. Nic w tym dziwnego zwłaszcza że dotyczy osoby tak wielkiej i znanej przez...Biografia - Kalendarium Leopolda Staffa
Biografia - Kalendarium Leopolda Staffa 14 listopada 1878r. urodził się we Lwowie Leopold Staff 1897-1901r. studia na Uniwersytecie Lwowskim 1898r. redagowanie pisma akademickiego Młodość 1901-1903r. przebywał we Włoszech i Francji 1901r. Sny o potędze 1904r. Skarb, ut...Biografia - Andrzej Bursa
Biografia - Andrzej Bursa Bursa Andrzej (1932-57)- poeta, prozaik, dramaturg, publicysta. Legenda pokolenia 56. Studiował bułgarystykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W lutym 1952 roku poślubił Ludwikę Szemiot, studentkę Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W tym samym roku urodzi...Trzęsienia Ziemi
Trzęsienia Ziemi DRYF KONTYNENTALNY I TEORIA PŁYT LITOSFERY Aby zrozumieć trzęsienie ziemi, musimy najpierw przyjrzeć się temu, co znajduje się pod naszymi stopami, czyli skorupie ziemskiej. Na początku naszego stulecia amerykański geolog Frank B. Taylor wysunął tez&...Maria Skłodowska-Curie -życie i sukcesy wybitnej uczonej
Maria Skłodowska-Curie -życie i sukcesy wybitnej uczonej Maria Skłodowska-Curie(urodzona 7 listopada 1867 - zmarła 4 lipca 1934) wybitna uczona urodzona w Polsce, większość życia i kariery naukowej spędziła we Francji. Zajmowała się badaniami z zakresu fizyki i chemii....
studia
szko³a
streszczenie
notatka
¶ci±ga
referat
wypracowanie
biografia
opis
praca
dyplomowa
opracowania
test
liceum
matura
ksi±¿ka
