Antyk - opracowanie epoki
Antyk - opracowanie epoki
ANTYK
1. Budowa teatru antycznego.
Narodziny: V wiek p.n.e.
Miejsce narodzin: Grecja, Ateny
Czas trwania pierwszych przedstawień: Odbywały się głownie w czasie Wielkich Dionizjów. Ostatnie trzy dni tego święta wypełniały inscenizacje tragedii. Każdy z tragików występował z tetralogią złożoną z trzech tragedii i dramatu satyrowego.
Budowa:
- orchestra – okrągła powierzchnia u stóp teatru, na której swobodnie poruszał się chór;
- proskenion – naprzeciw środkowych miejsc widowni, wąskie, prostokątne podwyższenie, tam pokazywali się aktorzy;
- skene – budynek, o wyglądzie świątyni lub pałacu, na froncie miał trzy wejścia, przez które wchodzili i schodzili aktorzy.
Akcja rozgrywała się na trzech poziomach: orchestra, proskenion i na dachu skene.
Chór: początkowo dwanaście, potem piętnaście osób.
Aktorzy: tylko mężczyźni.
Strój aktora:
- maska charakterystyczna
- koturny (buty na grubej podeszwie)
- oknos – peruka
2. Budowa tragedii antycznej.
Czas powstania: V wiek p.n.e.
Miejsce powstania: Ateny/Grecja
Początki: powstanie tragedii jest związane z uroczystościami ku czci boga wina – Dionizosa: podczas Wielkich Dionizjów chór mężczyzn śpiewał dytyramb – uroczystą pieśń na cześć Dionizosa; z czasem śpiew przerodził się w dialog między chórem a przewodnikiem chóru (koryfeuszem) – takie są początki teatru i tragedii. Tragedia oznacza dosłownie pieśń kozła.
Schemat strukturalny:
- prolog – wprowadzenie akcji
- parodos – pieśń wejściowa chóru
- epejsodia – sceny aktorów i chóru
- stasimony – pieśni chóru rozdzielające epejsodia
- exodos – zakończenie akcji
Zasady kompozycji: jedność miejsca, czasu i akcji.
Tematy: zaczerpnięte z legend i mitów; poważne, bohaterowie uwikłani w konflikty moralne, ścigani przez Fatum.
Fatum (moira) – nieuchronny los, przeznaczenie, nieodwracalny wyrok bogów;
Mimesis – odzwierciedlenie rzeczywistości;
Katharsis – oczyszczenie przez współczucie i uczucie litości, lęku, grozy podczas oglądania sztuki;
Ironia tragiczna – polega na wyborze między równorzędnymi racjami, niemożliwy do rozwiązania konflikt, działania człowieka nieuchronnie kończą się klęską;
Bohater tragiczny;
Punkt kulminacyjny;
Decorum – ornamentyka, zasada pisania tragedii stylem wysokim, czyli językiem pozbawionym wulgaryzmów i mowy potocznej.
Autorzy (tragicy):
- Ajschylos – dominują kwestie chóru, tylko dwoje aktorów, tragedia ma charakter liryczny;
- Sofokles – wzmocnienie partii dialogowych, wprowadza kobietę, wprowadza trzeciego aktora, ukazuje emocje i relacje ludzkie;
- Eurypides – ogranicza chór, interesują go elementy związane z psychiką ludzką, pogłębia realizm akcji;
Theatrum Mundi – teatr świata (świat jest teatrem, życie przedstawieniem)
Kluczowym zagadnieniem w dramacie Sofoklesa Antygona jest tragizm pary głównych bohaterów, postawionych w sytuacji wyboru, kiedy żaden wybór nie jest dobry.