Ewolucje polskiej konstytucji w XVIII-XIX wieku
Ewolucje polskiej konstytucji w XVIII-XIX wieku
Konstytucja 3 maja, Konstytucja Księstwa Warszawskiego i Konstytucja Królestwa Polskiego, trzy dokumenty kolejno wprowadzana jako zastąpienie poprzedniego. Każda kolejna wnosiła coś nowego ale równocześnie kontynuowała coś z poprzedniej. Omawianie poszczególnych zmian rozpoczniemy od ustroju. Konstytucja 3 maja jasno określała polski ustrój jako monarchię parlamentarną, kolejne konstytucje zmieniły ten ustrój na monarchię konstytucyjną.
Co do religii to wszystkie 3 dokumenty określały katolicyzm jako ważną religię państwową, w pierwszych dwóch była to religia państwowa, zaś w konstytucji wniesionej przez cara katolicyzm był pod szczególną opiekę rządu. Także stosunek do innych wyznać ewoulował, od tolerancji dla innowierców w 1791, poprzez zezwolenie im na swobodne wyznawanie religii aż po roztoczenie przez rząd opieki nad wyznawcami innych religii niż katolicyzm. Jeden punkt z dokumentu z 1791 roku został w późniejszych latach porzucony, mianowicie chodzi o zakaz porzucania Kościoła Katolickiego, punkt ten został opuszczony w późniejszych konstytucjach. W traktacie konstytucyjnym z 1830 roku zaś wyraźnie widać zatarcie różnic pomiędzy wszelkimi religiami chrześcijańskimi, dokładniej rzecz biorąc prawa dla wyznawców wszelkich religii chrześcijańskich zostały w 1830 roku zrównoważone. Kolejnym aspektem do omówienia jest ustrój społeczny. Konstytuacja 3 maja dzieliła społeczeństwo na 3 stany: szlachtę (najważniejsi w życiu publicznym), mieszczaństwo (dostęp do urzędów, nietykalność osobista) a także chłopów którzy byli pod opieką rządu. W Księstwie Warszawskim Konstytucja wprowadziła Kodeks Napoleona i uczyniła wszystkich obywateli równymi wobedc prawa. Dokument z 1830 roku to kontynuował zapewniając społeczeństwu wolność słowa, nietykalność osobistą, ochronę własności prywatnej a także zastrzegał urzędy wyłącznie dla PoLaków. Co do praw politycznych to w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego jedyne prawa polityczne posiadała szlachta, mająca jakikolwiek majątek ziemski bądź kapitał. Kolejne konstytucje rozszerzyły te prawa również na rzemieślników, kupców, księży, artystów, wybitnych obywateli oraz zasłużonych żołnierzy i oficerów. Z pewnością zmniejszyło to władzę szlachty. Każda z konstytucji pragnęła również spełnić ideę Trójpodziału Władzy (władza wykonawcza, sądownicza i ustawodawcza). Według dokumentu konstytucyjnego z 3 maja 1791 władza ustawodawcza spoczywała w rękach dwuizbowego sejmu zbierającego się co 2 lata, jego zadaniami było stanowienie praw oraz kontrola nad ministrami.