Jak ma żyć człowiek? Kto, komu, jakich i jak udziela rad w Pieśni XI i w innych pieśniach Kochanowskiego?
Jak ma żyć człowiek? Kto, komu, jakich i jak udziela rad w Pieśni XI i w innych pieśniach Kochanowskiego?
Każdy człowiek zadaje sobie pytanie ; jak ma żyć? Odpowiedzi można znaleźć w zarówno ; Jana Kochanowskiego jak i w innych jego utworach. Jan Kochanowski to znakomity poeta polskiego renesansu. On jako pierwszy tworzył swą poezję w języku polskim. W pieśniach często nawiązywał do antycznej filozofii, udzielał cennych rad- jak żyć, wzorując się bezpośrednio na dekalogu. Napisał on wiele pieśni, które to podzielił na dwie księgi : Księgi Pierwsze i Księgi Wtóre.
Pieśń XI ("Stateczny umysł pamiętaj zachować(...)"), pochodzi ze zbioru Ksiąg Wtórych. W tym utworze nadawcą, czyli podmiotem lirycznym jest mędrzec, filozof, poeta doctus. Kieruje on swoje słowa do czytelnika-odbiorcy, którym jest każdy człowiek. Podmiot liryczny zwraca się do niego w drugiej osobie liczy pojedynczej, w trybie rozkazującym: ;pamiętaj; i określa go sformułowaniami takimi jak : "człowiek cnotliwy", "wieczny wygnaniec". Mimo, że w utworze tok myśli jest skierowany bezpośrednio do czytelnika (jednej osoby), jest to utwór generalny, a więc skierowany do każdego z osobna, bez różnicy na stan, majątek czy też wiedzę. Nadawca pragnie uzmysłowić odbiorcy, jak powinno wyglądać życie według Bożego prawa. Ważny jest również sposób udzielania przez podmiot liryczny rad- jest to pieśń dydaktyczno - refleksyjna, co wiąże się z występowaniem w niej stylu perswazyjnego, czyli retorycznego - charakterystycznego dla przemówień. Cechą takiego stylu jest przede wszystkim wybranie jakiegoś problemu do omówienia i następnie rozważanie na jego temat. Ponadto osoba mówiąca ma na celu przekonać słuchacza co do słuszności swych sadów. Dla podkreślenia słuszności swych rad, osoba mówiąca dokonuje różnorodnych wyliczeń, wartości i przykładów godnego życia. Nadaniu im prawdziwości sprzyjają także powtórzenia tych wyliczeń.
Autor udziela rad czytelnikowi . W pierwszej strofie zaleca zachowanie spokoju i trzeźwego umysłu niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Zarówno dobre, jak i złe chwile przeminą, dlatego nie należy poddawać się nadmiernej rozpaczy, czy euforii. Stateczny umysł pamiętaj zachować Jeśli cię pocznie nieszczęście frasować, …
Człowiek powinien wystrzegać się emocji chwili i patrzeć na świat z pewnym dystansem- Fortuna jest bowiem kapryśna i w jednej chwili potrafi diametralnie zmienić ludzkie losy. Przyjmowanie jej wyroków ze spokojem i opanowaniem to jedyna szansa na szczęśliwe, godne życie, a więc zachowanie stoickiej równowagi wobec zmian losu.