Popyt i czynniki go określające
Popyt i czynniki go określające
Popyt to zapotrzebowanie na dobra i usługi zgłaszane przez nabywców przy danej cenie i w danym czasie.
Popyt jest odwrotną relacją między ceną dobra (usługi) a ich ilością, którą konkurenci są skłonni i są w stanie (ceteris paribus?) nabyć w danym okresie. Inaczej mówiąc, jeżeli cena danego dobra podnosi się, ilość sprzedana ceteris paribus spadnie. I odwrotnie, jeżeli cena dobra spada, ilość sprzedawana rośnie.
Typowa reakcja popytu na zmiany ceny ( przy wzroście cen popyt spada, przy spadku cen popyt wzrasta) ma jednak swoje wyjątki. Istnieją trzy wypadki zaprzeczające powyższej regule. Nazwane zostały one paradoksami: Giffena, Veblena oraz spekulacyjnym.
Angielski statystyk Robert Giffenn, badając konsumpcję niezamożnej ludności, stwierdził iż im chleb droższy, tym więcej się go spożywa . To nietypowe zjawisko określono paradoksem Giffena, natomiast dobra, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny, nazwano dobrami Giffena.
Amerykanin Thorsten Veblen zauważył, iż w kręgach ludzi zamożnych kupowano więcej tych dóbr, których ceny rosły. Dobra luksusowej konsumpcji nazwano dobrami Veblena.
Paradoks spekulacyjny wiąże się z przewidywaniami przyszłej ceny. Jeżeli nabywcy przewidują możliwość wzrostu cen, to dokonują zwiększonych zakupów, co powoduje dalszy wzrost cen.
Wpływ zmiany ceny dobra na popyt może wywołać dwa rodzaje efektów: substytucyjny i dochodowy efekt zmiany ceny dobra.
Efekt substytucyjny zmiany ceny dobra x polega na tym, że przy obniżce ceny dobra x (przy założeniu stałości cen pozostałych dóbr) staje się ono względnie tańsze i konsumenci mogą zastąpić nim inne dobra.
Efekt dochodowy zmiany ceny dobra x polega na tym, że przy obniżce ceny dobra x siła nabywcza konsumentów rośnie, gdyż przy stałym dochodzie nominalnym konsument może nabyć więcej dobra x przy obniżonej cenie.
Poza czynnikiem ceny na popyt mają również wpływ tzw. Czynniki pozacenowe:
? Zmiany dochodów konsumentów: rośnie dochód - rośnie popyt,
? Wzrost ceny dóbr substytucyjnych: przy wzroście ceny np. masła rośnie popyt na margarynę,
? Spadek ceny dóbr komplementarnych: spadek ceny np. benzyny oznacza wzrost popytu na samochody,
? Zmiany mody i gustów konsumenta,
? Wzrost liczby nabywców wynikający ze zmian w populacji,
? Oczekiwania co do przyszłej ceny danego dobra: spodziewany wzrost ceny pociąga za sobą wzrost popytu.