Religia żydowska

Religia żydowska




Religia Żydowska
Wiara w jednego Boga (monoteizm) była czymś odosobnionym i wyjątkowym w świecie starożytnym. Proces formowania się zarówno tej religii, jak i ksiąg Starego Testamentu wiąże się ściśle z historią Żydów. Najwcześniejszych dziejów tego ludu, związanych z postaciami Abrahama, jego syna Izzaka i wnuka Jakuba, nie da się umieścić w czasie, czy połączyć w sposób pewny z innymi wydarzeniami historycznymi.
Nie lekceważąc okresów wcześniejszych ani późniejszych, trzeba podkreślić, że okres niewoli babilońskiej był szczególnie owocny dla uformowania się religii i kultury żydowskiej. W czasach politycznego upadku, w konfrontacji ze światem zewnętrznym, zwłaszcza w warunkach diaspory, religia, której wyjątkowość w zderzeniu z obcymi tym mocniej była uświadamiana, niosła nadzieję na pojawienie się Mesjasza (,,pomazańca? , czyli króla; królowie obejmując władzę, byli namaszczani olejem), który z woli Boga pokona wrogów. Stopniowo formuje się Księga Święta, a właściwie Księgi (gr. Biblia ? księgi). W zbiorze tym możemy odnaleźć ślady wpływu kultur Wschodu starożytnego, z którymi Żydzi się kontaktowali. Opowieść o potopie wykazuję niewątpliwą zależność od sumeryjskiego eposu o Gilgameszu; Psalm 104 ma wiele zbieżności z ,,hymnem do słońca? Echnatona (faraon egipski 1353 ? 1335, autor reformy religijnej, kładącej akcent na kult słońca jako jedynego boga). Biblia jest jednak przede wszystkim oryginalnym tworem kultury żydowskiej, powstającym na przestrzeni wieków; Pieśń Debory (znajdująca się w Księdze Sędziów) pochodzi z XII w., Księga Daniela powstała w II w. Stary Testament był (i jest) dla Żydów zbiorem ksiąg zawierających normy religijne, moralne i prawne. Uformował się w długotrwałym procesie, zakończonym ostatecznym ustaleniem i utrwaleniem kanonu (zbiór pism uznanych przez jakąś wspólnotę religijną za święte, za natchnione przez Boga i w konsekwencji będące źródłem wiary). Poszczególne dzieła literatury hebrajskiej wchodzące w skład Starego Testamentu powstawały oddzielnie i istniały początkowo niezależnie od siebie. Stopniowo z istniejącej obszernej literatury zaczęto wyodrębniać poszczególne utwory i łączyć je w większe zbiory.
Żydowski kanon Starego Testamentu
Składa się nań 39 ksiąg. Szereg pism, które w swoim czasie i w różnych miejscach diaspory żydowskiej były uważane za święte, z różnych przyczyn do kanonu nie weszło.
Część pierwsza, najstarsza ? Prawo (hebr. Tora ? nauka), składa się z pięciu ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa, w których zawarta jest opowieść o stworzeniu świata, początkach ludzkości i historii plemion izraelskich do śmierci Mojżesza. Jest to najważniejsza część Starego Testamentu , nazywana również Pięcioksięgiem Mojżeszowym, w końcu IV w. uznana za świętą.
Część druga ? Prorocy, obejmuje księgi opisujące wydarzenia od śmierci Mojżesza do upadku królestw (izraelskiego i judzkiego): Jozuego, Sędziów, dwie księgi Samuela i dwie księgi Królewskie. Tu znajdują się również księgi proroków: Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i dwunastu proroków ,,mniejszych?. Część ta została zebrana w odrębną całość i ostatecznie uformowana przed 200r.
Część trzecia ? Pisma, zawiera utwory poetyckie (Księga Psalmów, Pieśni nad Pieśniami), dzieła filozoficzne (Księga Koheleta), a także księgi o treści historycznej (Księgi Kronik). Ta część uznana została za kanoniczną dopiero ok. 100 r. po Chr.

Księgi Starego Testamentu zostały napisane w języku hebrajskim (tylko fragmenty kilku ksiąg są w aramejskim ? potocznym języku używanym w Palestynie).
Zhellenizowanie i posługująca się językiem greckim liczna i znacząca gmina żydowska w egipskiej Aleksandrii przez nieznajomość hebrajskiego miała utrudniony kontakt z oryginalnym tekstem Biblii. Stworzyło to potrzebę przekładu Starego Testamentu na grecki. Przekład ten nazywamy Septuagintą (łac. Septuaginta ? siedemdziesiąt, miała być to liczba osób dokonujących tłumaczenia), zawiera ksiąg więcej, bo 46 ? Żydzi egipscy włączyli do swego kanonu siedem innych pism, które uznawali za budujące. Chrześcijanie, którzy nie znali hebrajskiego, posługiwali się tym właśnie greckim tłumaczeniem. Kanon chrześcijański Starego Testamentu obejmuje 46 ksiąg ułożonych w nieco innym porządku.