Rozwój dramatu w drugiej połowie XX wieku
Rozwój dramatu w drugiej połowie XX wieku
Rozwój dramatu w drugiej połowie XX wieku.
Dramaturgia ostatnich pięćdziesięciu lat XX wieku przejawia tendencje nie dające się powiązać w pełni z żadną inna poetyką. Najwyraźniejsze z nich doprowadziły do powstania dramatu epickiego, dramatu poetyckiego a także do dramatu groteskowego tak zwanego teatru absurdu. Różnią się one od dramatu antycznego czy też klasycznego w sposób bardzo widoczny.
Dramat epicki składa się z szeregu czasem luźno ze sobą powiązanych scen, które jako całość mają przedstawiać pewien proces społeczny. Charakterystycznym przykładem może być tutaj Matka Courage Brechta lub dramaturgia radziecka związana z wydarzeniami rewolucyjnymi. Dialogi o monologi posuwają akcję przez współudział a także poprzez relacjonowanie tych wydarzeń, których cząstką tylko są fakty przedstawione na scenie. Brecht w niektórych sztukach wprowadza nawet narratora, który opowiada o komentuje wydarzenia. Wiąże się to z moralistycznym charakterem tego typu dramaturgii. Narrator ma za zadanie ocenić to, co dzieje się w świecie przedstawionym. Dramat epicki nawiązuje do moralitetu, dramatu ludowego a także misterium.
Dramat poetycki jest najbardziej zróżnicowanym wewnętrznie zjawiskiem w dramaturgii współczesnej. Z uwagi na mieszanie się różnych dążności najbardziej precyzyjnie określa go wyróżnik negatywny mówiący, iż dramatem poetyckim jest to, co nie mieści się w żadnych innych tendencjach charakteryzujących dramaturgię współczesną i jest w opozycji do konwencji dramatu realistycznego. Cechą wspólna dramatów tego typu jest traktowanie świata przedstawionego jako metafory oraz stylizacyjny charakter utworów. W dramacie poetyckim dużą rolę odgrywa odwołanie do dawniejszych form dramatu. Głownie do tragedii, misterium, dramatu romantycznego. Obraca się on głównie w sferze: tematów historycznych, np. Escurial Ghelderode’a, Szkoda tej czarownicy na stos Fry’a, mitologicznych np. sztuki Brandstaettera, czy też pół fantastycznej relacji faktów współczesnych, np. Cocktail Party Eliota. Dramat poetycko usiłuje poruszać aktualną problematykę filozoficzną.
Dramat groteskowy stawia sobie podobne cele jak dramat poetycki jednak realizuje je w zupełnie inny sposób. Zajmuje się on sytuacją człowieka współczesnego w świecie. Według ówczesnych dramatopisarzy sytuacja ta jest absurdalna. Absurdalność jako element dramatu wyróżnia się m.in. w wprowadzeniu dialogu, który pozornie nic nie znaczy, na który składają się pozornie nie uporządkowane ułamki poszczególnych rozmów. Jest to zamierzony efekt artystyczny, wynikające z przeświadczenia, że porozumienie między ludźmi przestało być możliwe. Język traktowany jest zazwyczaj parodystycznie, zarówno literacki jak i potoczny. W tym drugim przypadku łączy się to parodiowaniem określonych typów dramatów.