Więź społeczna – ujęcia klasyczne (koncepcja woli u F. Tonnies i solidarności u E. Durkheima), płaszczyzny objawiania się więzi, rodzaje więzi, je

Więź społeczna – ujęcia klasyczne (koncepcja woli u F. Tonnies i solidarności u E. Durkheima), płaszczyzny objawiania się więzi, rodzaje więzi, jej przejawy oraz rozkład.


Pojęcie więzi społecznej:
W socjologii funkcjonują dwie znane typologie:
Tonniesa Gemeinschaft und Gesellschaft
Durkheima przeciwstawienie społeczeństw o solidarności mechanicznej i solidarności organicznej
Obie odwołują się do dwu rodzajów więzi społecznej, przypisują im różne podstawy, różny charakter, odmiennego rodzaju manifestacje i wytwory.
Termin więzi społeczne nie jest jednoznacznie rozumiany. Posługujemy się terminem zbiorowości społecznej dla określenia zbioru ludzi, w których powtarzają się styczności i zachodzą stosunki społeczne. Dopiero jednak stwierdzenie więzi społecznej pozwala orzec, czy dana zbiorowość jest czymś więcej, a więc grupą społeczną lub społecznością.
W rzeczywistości społecznej więź społeczna objawia się na dwu płaszczyznach:
v stanowią dające się rzeczowo określić wspólności i związki między ludźmi (wspólności i związki krwi, pochodzenia, terytorium, języka, kultury, organizacji życia zbiorowego)
v swoiste stany i anty świadomości (poczucie szczególnej łączności z drugimi ludźmi, wzajemnej z nimi zależności i manifestacje tego poczucia w postawach, zachowaniach, działaniach indywidualnych i zbiorowych).
Więź społeczna jest to zawsze więź łącząca ludzi w określonej zbiorowości. Może ona zespalać kilkunastoosobowy lub kilkuosobowy zbiór ludzi (np. rodzina, grupa koleżeńska). Więź wyodrębnia zawsze małą czy wielką społeczność od ludzi i zbiorowości ludzkich, które są poza jej zasięgiem.
Rodzaje więzi społecznych:
Trzy zasadnicze rodzaje więzi społecznych ? typy idealne więzi:
" ujęcie genetyczne ? ujęcie podstaw, na jakich więź dana jest ludziom; więź społeczna może mieć różne źródła:
? więź naturalna - może odpowiadać naturalnym warunkom (więź dana człowiekowi przez społeczne warunki urodzenia ? więź rodzinna, rodowa, etniczna; więź naturalna nigdy nie wygasa)
? więź stanowiona - może wynikać z jakiegoś rodzaju stanowienia ? przeciwieństwo więzi naturalnej (więź wynikająca bezpośrednio lub pośrednio ze stanowienia społecznego; pojawia się tam, gdzie w zbiorowościach ludzkich występują narzucone im podziały społeczne: narzucone siłą lub prawem- więź między więźniami; więź ta zespala ludzi, niejednokrotnie zupełnie sobie obcych; we wszystkich tych przypadkach więź, która tworzy się między ludźmi wskutek jakiejś formy stanowienia społecznego, nie wynika bezpośrednio z tego stanowienia. Więź stanowiona niknie lub przynajmniej słabnie, gdy ustają warunki i sytuacje, w jakich się wytworzyła).
? więź zrzeszeniowa - powstaje przez procesy dobrowolnego zrzeszania się ludzi. Więź naturalna, dana człowiekowi poprzez rodzinne środowisko, więź stanowiona, u podstaw której tkwi element przymusu, więź zrzeszeniowa oparta w zasadzie na dobrowolnym doborze ludzi, to trzy zasadnicze rodzaje więzi ? typy idealne więzi społecznej.
Więź między ludźmi, z jaką spotykamy się w rzeczywistości, nie zawsze odpowiada zupełnie takiemu idealnemu typowi. Szczególną skalę zmieszania różnych elementów więzi społecznej przedstawia więź lokalna ? mała homogeniczna społeczność, która bardzo rzadko przyjmuje ludzi z zewnątrz. Jest to więź dana przez środowisko rodzinne. Jednak obecnie charakter wiejskich i miejskich społeczności lokalnych uległ zmianie ? stają się one w swym składzie coraz bardziej heterogeniczne, a tym samym różnicują się stosunki między ludźmi, słabnie lub zanika łącząca wszystkich więź społeczna dawnego typu.
Problem rodzaju więzi staje się bardziej złożony w makrostrukturach społecznych. Można to dostrzec porównując społeczności etnicznej społeczności oparte na organizacji terytorialno ? politycznej. Więź społeczna we wspólności etnicznej ma charakter naturalny. Inaczej przedstawia się sprawa więzi w społecznościach terytorialnych, które mają heterogeniczny skład ludności i w których obok związku z terytorium podległość wspólnej władzy jest czynnikiem zespolenia. Związki, jakie łączą ludzi w takim typie społeczności, nie dają się sprowadzić do jednego rodzaju więzi społecznej.
Więź narodowa i państwowa.
Więź łączy małe grupy, przejawia się w ugrupowaniach i społecznościach o średniej wielkości, w makrostrukturach społecznych, jednak sposoby w jakich przejawia się w każdym z tych przypadków powiązanie ludzi z sobą, nie są jednakowe.