Witaminy

Witaminy

WITAMINY

A, D, E, K, C, witaminy grupy B

Witaminy zaliczane są do składnik�w regulujących i nie są wytwarzane przez organizm człowieka. Biorą one udział w r�żnych procesach biochemicznych. Ich brak powoduje powstanie r�żnych chor�b. Witaminy dzielimy na:

� rozpuszczalne w tłuszczach ( A, D, E, K )

� rozpuszczalne w wodzie ( C, B1, B2, B6, B12, PP )

Witamina A

Retinol występuje gł�wnie w świecie zwierzęcym, natomiast w świecie roślinnym występuje jej prowitamina – barwnik karoten.

Fizjologiczna rola witaminy A w organizmie ludzi i zwierząt jest wielostronna.

Rola w organizmie:

� zapobiega wysychaniu i rogowaceniu nabłonka,

� sprzyja zdolności regeneracyjnej kom�rek przez utrzymanie błon śluzowych w dobrym stanie

� jest niezbędna w procesie widzenia (jej brak prowadzi do tzw. kurzej ślepoty, czyli zaniku widzenia po zmierzchu ). Dłużej trwające niedobory retinolu prowadzą do trwałych zmian w oczach, co może doprowadzić nawet do utraty wzroku.

Zapotrzebowanie na witaminę A zależy od wieku i stanu fizjologicznego organizmu.

Źr�dłem witaminy A są produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Produktami bogatymi w karoten są warzywa zielone i ż�łte, jak: marchew, sałata, pietruszka, szpinak, pomidory, dynia, rzeżucha, kapusta i groch. W produktach zwierzęcych największe ilości witaminy A występują w tranie i wątrobie, a mniejsze ilości – w maśle, ż�łtku jaja i tłustych rybach.

Witamina A jest odporna na działanie temperatury, a ulega zniszczeniu pod wpływem działania światła, tlenu, powietrza.

Witamina D

W przyrodzie witamina D jest mało rozpowszechniona.

Brak witaminy D w organizmie powoduje:

� niezdolność wykorzystania wapnia i fosforu

� prowadzi do zmian w układzie kostnym (szczeg�lnie niekorzystnych u dzieci do lat dw�ch, określanych jako krzywica).

Zapotrzebowanie na witaminę D przez człowieka nie jest ściśle określone, ponieważ organizm ludzki pod wpływem promieni słonecznych potrafi ją wytwarzać z prowitamin znajdujących się w sk�rze.

Występuje ona gł�wnie w produktach takich jak: tran, ryby, masło, margaryna witaminizowana, wątroba, ż�łtko jaja, śmietana.

Witamina E

Powstaje tylko w organizmach roślinnych, zwierzęta jej nie wytwarzają.

Witamina E jest potrzebna organizmom zwierzęcym do:

� utrzymania prawidłowych funkcji rozrodczych.

U człowieka nie zostało całkowicie wyjaśnione jej działanie. Wiadomo że, w niekt�rych przypadkach witamina E przeciwdziała poronieniom.

Najobfitszymi jej źr�dłami są: oleje roślinne, zarodki zb�ż, całe ziarno i zielone warzywa liściaste jak sałata, szpinak, rzeżucha.

Witamina K

Organizm człowieka otrzymuje tą witaminę z pożywienia. Witamina K jest także syntetyzowana przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego.

Rola w organizmie:

� jest niezbędna podczas krzepnięcia krwi

� bierze udział przy pobudzaniu czynności wątroby.

Bogatym źr�dłem witaminy K jest: sałata, kapusta, szpinak, pomidory, wątroba. Niewielkie ilości występują w ziemniakach i mleku.

Witamina C

Występuje w postaci kwasu askorbinowego i kwasu dehydroaskorbinowego.

Rola witaminy C w organizmie człowieka:

� bierze udział w wytwarzaniu ciał odpornościowych organizmu przeciw przeziębieniu i zapaleniu gardła

� ma pewne właściwości bakteriostatyczne, a nawet bakteriob�jcze oraz neutralizuje niekt�re jady (np. jad błonicy, jad tężca)

� wpływa odtruwająco na niekt�re związki metali np. ołowiu i złota

� aktywuje działanie niekt�rych enzym�w

� jest niezbędna do wytwarzania kolagenu i prawdopodobnie czerwonych ciałek krwi

Kwas askorbinowy jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie. Najważniejszym jego źr�dłem są owoce i warzywa. W produktach pochodzenia zwierzęcego znajduje się w małych ilościach. W naszym kraju najobfitszym źr�dłem witaminy C są owoce dzikiej r�ży oraz czarnej i czerwonej porzeczki. Inne produkty bogate w witaminę C to: zielona pietruszka (nać), kapusta, truskawki, pomidory, papryka, żurawiny, maliny, brokuły, szczypior.

Organizm człowieka nie potrafi syntetyzować ani magazynować większych ilości kwasu askorbinowego, dlatego musi ona być dostarczana w codziennych posiłkach.. Przy racjonalnym żywieniu jest wskazany raczej nadmiar witaminy C niż jej niedob�r (w przypadku jej nadmiaru organizm wydala ją z moczem). Zapotrzebowanie na witaminę C zależy od rodzaju wykonywanej pracy, stanu fizjologicznego i wieku osobnika Niedobory kwasu askorbinowego powodują:

� obniżenie sprawności fizycznej

� obniżenie odporności i skłonności do przeziębień i zakażeń

� b�le staw�w i mięśni

� krwawe wybroczyny podsk�rne spowodowane kruchością naczyń krwionośnych

� rozpulchnianie dziąseł

� chwianie się zęb�w

W wyniku długotrwałego niedoboru lub braku witaminy C rozwija się schorzenie zwane gnilcem lub szkorbutem. Ostatnie badania dowodzą też, że niedob�r witaminy C może być przyczyną rozwoju raka.

Obecność witaminy C w pożywieniu działa korzystnie na przyswajalność żelaza pochodzącego z produkt�w roślinnych.

Witaminy grupy B

W skład witamin og�lnie zaliczanych do grupy B wchodzą:

� witamina B1 ( tiamina)

� witamina B2 (ryboflawina)

� witamina PP (niacyna)

� witamina B6 (pirydoksyna)

� biotyna

� kwas pantotenowy

� inozytol

� kwas para-aminobenzoesowy

� kwas foliowy i jego pochodne tzw. folacyna

� witamina B12 (kobalamina)

Witamina B1

Jest związkiem, kt�rego brak w pożywieniu wywołuje chorobę beri-beri.

Niedob�r w organizmie powoduje:

� wystąpienie ciężkich zaburzeń w układzie nerwowym

� uszkodzenie serca

� zaburzenia przewodu pokarmowego i gospodarki wodnej

Wymienione zaburzenia objawiają się og�lnym osłabieniem, b�lami głowy, brakiem łaknienia, zaparciami, boleścią mięśni, nerwob�lami, osłabieniem pamięci, trudności w skupieniu, nadmierną drażliwością, dolegliwościami w układzie krążenia.

W przypadku nadmiaru witaminy B1 organizm niewielką jej część magazynuje w wątrobie, resztę zaś wydala w moczu.

Witamina B1 jest bardzo rozpowszechniona w produktach roślinnych. W zbożach najwięcej gromadzi się jej w zarodku i pod łuską. Dlatego też w białej mące zawartość jej jest mała, a w ciemnej dużo wyższa. Duże ilości witaminy B1 występują także w zewnętrznych warstwach ziemniak�w i nasionach roślin strączkowych. W produktach zwierzęcych znaczne jej ilości zawiera wątroba, serce, nerki i mięso, zwłaszcza wieprzowe.

Witamina B2

Jest rozpowszechniona w przyrodzie. Występuje w mleku i jego przetworach, drożdżach, wątrobie, nerkach, nasionach roślin strączkowych i zbożach. Jest także wytwarzana przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego.

Rola w organizmie:

� warunkuje prawidłowy przebieg proces�w utleniania i redukcji

Zapotrzebowanie dzienne zależy od okresu wzrostu organizmu, od jego stanu fizjologicznego oraz ilości białka i węglowodan�w pobieranych z pożywieniem.

Witamina PP

Wskutek braku tej witaminy występują schorzenia objawiające się:

� zapaleniem sk�ry (łuszczenie)

� biegunką

� uczuleniem na światło

Dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę zależy od rodzaju wykonywanej pracy i stanu fizjologicznego organizmu.

Witamina PP wchodzi w skład licznych enzym�w biorących udział w oddychaniu tkankowym.

Stosuje się ją przy odmrożeniach, wrzodziejącym zapaleniu jelit, zapaleniu jamy ustnej i schorzeniach sk�ry. Organizm magazynuje ją w wątrobie.

Duże ilości witaminy PP występują w: wątrobie, mięsie, drożdżach, grochu oraz w ziemniakach.

Witamina B6

Występuje w połączeniu z białkiem i odgrywa podstawową rolę w przemianie białkowej. Jej niedob�r w organizmie jest przyczyną:

� zaczerwienienia sk�ry, z jednoczesnym łuszczeniem nask�rka, bolesnością i swędzeniem

� zapalenia błon śluzowych jamy nosowej i ustnej.

Jej brak powoduje objawy podobne jak przy niedoborach innych witamin z grupy B:

� osłabienie

� zaburzenia w trawieniu

� wypadanie włos�w

� bezsenność

� zwiotczenie mięśni

� obfite poty

Witamina B6 występuje w wielu produktach spożywczych, a w największych ilościach w suchych drożdżach, wątrobie i kiełkach pszenicy.

Biotyna

Występuje w mleku, wątrobie, śledzionie, ż�łtku, drożdżach, ryżu oraz niekt�rych warzywach i owocach.

Niedob�r witaminy może wystąpić po stosowaniu niekt�rych lek�w, np. antybiotyk�w, oraz przy spożywaniu w dużych ilościach surowego białka jaja kurzego.

Jej brak w organizmie objawia się:

� łuszczeniem sk�ry

� łojotokiem

� nudnościami

� wypadaniem włos�w

� brakiem łaknienia

� sennością

� niedokrwistością

� zaburzeniami w trawieniu

Nadmiar biotyny nie występuje w organizmie, ponieważ wydalana jest ona z moczem.

Kwas pantotenowy

Jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie i występuje w wielu produktach jak: groch, ziemniaki, pomidory, marchew, kapusta, kalafior, wątroba, jaja, mleko.

U ludzi nie stwierdza się żadnego wyraźnego schorzenia na tle niedoboru kwasu pantotenowego.

Inozytol

Jest witaminą syntetyzowaną w przewodzie pokarmowym przez bakterie, dlatego też do tej pory nie stwierdzono, czy jest ona dla człowieka związkiem egzogennym.

Kwas para-aminobenzoesowy

Bierze udział w niekt�rych procesach enzymatycznych, a ponadto jest składnikiem kwasu foliowego.

Kwas foliowy

Bierze udział w powstawaniu czerwonych ciałek krwi i dlatego znalazł zastosowanie w leczeniu niedokrwistości i schorzeń żołądkowo-jelitowych, oraz przy wycieńczeniu organizmu.

Witamina B12

W organizmie występuje w połączeniu z białkiem i jest związkiem bardzo czynnym.

Jej brak powoduje:

� anemię

� zaburzenia w procesie trawienia

Witamina ta występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak: wątroba, nerki, sery sfermentowane.

Biografia - Katarzyna Grochola i jej tw�rczość

Biografia - Katarzyna Grochola i jej tw�rczość Kim właściwie jest Katarzyna Grochola? Pisarka, dziennikarka, scenarzystka. Urodziła się w 1957 roku w Krotoszynie. Zanim zajęła się literaturą pracowała m. in. jako salowa, korektorka, aktorka, dyrektor składu celnego...

Wojny polsko – szwedzkie w XVII wieku

Wojny polsko – szwedzkie w XVII wieku W XVI wieku Szwecja była państwem dopiero co wyzwolonym spod pa-nowania Duńczyk�w. Wtedy zanosiło się, że stosunki Szwed�w z Polakami bę-dą bardzo dobre. Te dwa państwa miały zaprzyjaźnionych władc�w (siostra Zygmunta Augusta ...

Biografia Michaila Siergiejewicza gorbaczowa

Biografia Michaila Siergiejewicza gorbaczowa Gorbaczow Michail Siergiejewicz (ur. 1931), polityk radziecki, prezydent ZSRR Urodzil sie we wsi Priwolnoje w Stawropolskim Kraju w rodzinie kolchoznik�w. Od 14 roku zycia laczyl prace w kolchozie z nauka i dzialalnoscia w Komsomole. W 1950 rozpoczal w Moskwie studia prawnicze na Uniw...

Znane archetypy w literaturze okresu starożytności.

Znane archetypy w literaturze okresu starożytności. Kultura, a zatem i literatura czas�w antycznych dała podwaliny pod dalszy rozw�j tw�rczości światowej, a szczeg�lnie europejskiej. Najbardziej doskonałym i wszechstronnym dziełem antycznym okazały się mity. To tam utrwalone zosta ...

Przedszkolaki zdobywaja wiedzę o zawodach-broszurka

Przedszkolaki zdobywaja wiedzę o zawodach-broszurka Dla dziecka zabawa jest pracą, dobrem, obowiązkiem, ideałem życia. Jest jedyną atmosferą, w kt�rej może ono psychicznie oddychać, a zatem i działać E.Claparede Wszystkiego co naprawd...

Historia Bożego Narodzenia

Historia Bożego Narodzenia Boże narodzenie to bodaj najpiękniejsza uroczystość w roku liturgicznym. Dziś jest to święto obchodzone powszechnie i najbardziej emocjonalnie ze wszystkich uroczystości. W całej Polsce w wigilię Bożego Narodzenia o zmierzchu pustoszej&...

Ramzes II Wielki władca starożytnego Egiptu - jego życie i dokonania

Ramzes II Wielki władca starożytnego Egiptu - jego życie i dokonania Ramzes II Faraon nazwany p�źniej przez historię Ramzesem Wielkim wprowadził Egipt w okres niesłychanej prosperity, jakiej ten kraj nie zaznał od czas�w Totmesa III. Genialny dow�dca, wielki budowniczy, panował prz...

Mitochondrialny łańcuch oddechowy

Mitochondrialny łańcuch oddechowy Mitochondrialny łańcuch oddechowy Reakcje przenoszenia wodoru natleń cząsteczkowy, kt�rym towarzyszy magazynowanie energii pod postacią związk�w wysokoenergetycznych, zachodzą w mitochondriach. Obecne w mitochondriach biologiczne układy oksyda...

Zobacz wszystkie

studia szko�a streszczenie notatka �ci�ga referat wypracowanie biografia opis praca dyplomowa opracowania test liceum matura ksi��ka