Zanieczyszczenia wody.

Zanieczyszczenia wody.

Czystość wody jest niewątpliwie problemem w skali światowej. W krajach rozwiniętych nie wchodzi już w rachubę nie tylko picie wody bezpośrednio z rzek, ale i jakość wody z kranu często budzi wątpliwości skażenie rzek i w�d gruntowych, z kt�rych człowiek czerpie wodę pitną stale rośnie. Woda ta, do kt�rej zresztą spływają ścieki, jest oczywiście oczyszczana, ale najbardziej zaawansowane technologie nie zdołają wyeliminować wszystkich zanieczyszczeń. W dodatku ścieki pochodzące z przemysłu, rolnictwa i gospodarstw domowych coraz bardziej pogarszają stan w�d. Ren, najważniejsza rzeka Europy, zbiornik wody pitnej dla 20 mln os�b, jest r�wnocześnie jedną z najbardziej zanieczyszczonych na świecie: rocznie wprowadza się do niej około 10 tys. ton najr�żniejszych substancji chemicznych. R�żne gałęzie przemysłu, szczeg�lnie chemiczny, hutniczy i metalurgiczny powodują przedostawanie się do wody wielu produkt�w toksycznych: metali ciężkich, arsenu, cyjank�w... a przecież kadm jest toksyczny dla nerek, rtęć wykazała swoje szkodliwe działanie w Minamata, oł�w wywołuje ołowicę. Na "zwykłe" skażenie w�d powierzchniowych nakładają się regularnie skutki wypadk�w, takich jak pożar w fabryce firmy Sandoz w Bazylei, kt�ry zanieczyścił Ren, czy w fabryce chemicznej Protex w 1988 roku, kt�ry spowodował skażenie Loary i na wiele dni pozbawił wody miasto Tours. Wodę zatruwają także niekt�re praktyki stosowane w rolnictwie. Nawozy sztuczne i pestycydy, jak r�wnież gnojowica z chlewni, wprowadzają do niej azotany. A azotany, same w sobie nie szkodliwe, przechodząc w azotyny wywołują methemoglobinemię, sinice, na kt�rą narażone są szczeg�lnie niemowlęta. Podobnie jak fosforany z proszk�w do prania tak i azotany powodują też zjawisko eutrofizacji, to znaczy gwałtowny rozw�j alg i roślin wodnych, zapychających urządzenia zasilające w wodę i nadających jej przykry smak.

Zar�wno wody powierzchniowe jak i podziemne są już zanieczyszczone, należy więc zaprzestać wrzucania do nich toksycznych odpad�w i poprawić metody uzdatniania. Francja, usuwająca tylko 1/3 zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw domowych, pozostaje w tej dziedzinie znacznie sp�źniona w por�wnaniu z Wielką Brytanią, Szwecją, Niemcami czy Stanami Zjednoczonymi. Oczyszczanie nie zawsze jednak jest skuteczne: wiele stacji uzdatniania wody jest już przestarzałych, a koszty procesu będą przypuszczalnie rosły wraz z koniecznością usuwania fosforan�w, azotan�w... Wreszcie samo uzdatnianie nie powinno być szkodliwe. W rzeczywistości, aby usunąć bakterię posługujemy się środkami chemicznymi, np. ozonem (w stacjach najbardziej nowoczesnych) lub chlorem używanym od 1893 roku kt�ry jednak w reakcji z substancjami humusowymi przekształca się w wodzie w pochodne znane z własności rakotw�rczych.

W krajach ubogich na problem zanieczyszczenia wody nakładają się trudności dostępu do niej: jedynie 1/4 ludności planety korzysta z wody bieżącej. Jeżeli p�łtora miliarda os�b nie ma dziś wody pitnej, to aż 1.8 mld ludzi, w tym 330 mln w krajach OECD, nie ma nawet instalacji sanitarnych. Aby zapewnić wodę pitną ludności miejskiej w trzecim świecie w roku 2003, potrzeba środk�w finansowych przekraczających absolutnie możliwości tych kraj�w. Trudno się, zatem dziwić, że choroby związane ze złą jakością wody znajdują się tam na czołowych miejscach listy przyczyn śmiertelności.

Wstęp

Człowiek pozbawiony jedzenia może przeżyć ponad miesiąc, bez wody tylko kilka dni. Zasoby wody na naszej planecie wystarczyłyby na zaspokojenie potrzeb całej ziemskiej populacja jednak ich nier�wnomierne rozmieszczenie sprawia, że w wielu krajach zaopatrzenie w wodę stanowi ogromny problem. Niedobory wody sprawiają że plony są niskie, co prowadzi do głodu. Zapotrzebowanie na wodę dla gospodarstw domowych, fabryk i rolnictwa Jest niezwyklekle wysokie, zwłaszcza w bogatych krajach dobrze rozwiniętych. Wykorzystuje się ją w przemyśle, transporcie i gospodarstwach domowych. Jest jednak także groźnym żywiołem.

Sposoby wykorzystania wody

Wodę wykorzystuje się na dwa sposoby. Pierwszy to ten, kiedy wodę czerpie się ze zbiornik�w naturalnych- Do drugiego ze sposob�w należą transport wodny, rekreacja i elektrownie wodne. W krajach uprzemysłowionych przemysł i energetyka-zużywają ogromne ilości wody. Na przykład przy produkcji jednego samochodu w USA zużywa się 30 tysięcy litr�w. W Kanadzie proces produkcji tony papieru gazetowego wymaga zużycia- 180 tyś. litr�w. W Wielkiej Brytanii przemysł pochłania 76% całej zużywanej wody. Największymi- wodożercami są elektrownie produkujące prąd w procesie spalania. Ich dzienne zapotrzebowaniena wodę waha się w granicach 13 milion�w litr�w dziennie.

Wodę wykorzystuje się r�wnież do produkcji energii, W elektrowniach wodnych spadający strumieńmień porusza turbinami generator�w zamieniających energię mechaniczną na elektryczną. Wodna energetyka jest tanim źr�dłem energii, w wielu krajach zaspokajających większą część potrzebnej mocy. W Kanadzie na przykład sieć elektrowni wodnych dostarcza 66% całej energii elektrycznej.

W Norwegii ilość ta jest jeszcze większa i wynosi około 99%. W wielu krajach zachodzi konieczność sztucznego nawadniania p�l. W Kalifornii 85%' wody wykorzystuje się w rolnictwie, mieszkańcy miast zużywają 9, a przemysł 6 procent. Sztuczne nawadnianie jest r�wnież podstawowym warunkiem rozwoju gospodarczego Izraela, kt�rego 30% powierzchni musi być nawadniane sztucznie. W Egipcie nawadniane są wszystkie pola uprawne. W wielu krajach transport towar�w żeglugą śr�dlądową przegrał w konkurencji z gęstą siecią kolejową i drogową. Jednak są takie regiony, jak np. okolice Wielkich Jezior w USA, gdzie wielkie centra przemysłowe dzięki sieci połączeń śr�dlądowych mają łatwy dostęp do morza. Z Kanady i USA w ten spos�b każdego roku wypływa do Europy 45 min ton towar�w. Wodę wykorzystuje się też jako naturalny nośnik odpad�w komunalnych i przemysłowych. W wyniku takich działań naturalne cieki wodne zamieniono w cuchnące ścieki.

Zużycie wody

W ciągu ostatnich 30 lat zużycie wody niepomiernie wzrosło. Przyczyn tego wzrostu jest wiele. Wśr�d nich na przykład wzrastająca liczba pralek i zmywarek, myjnie samochodowe, popularyzacja urządzeń nawadniających przydomowe ogr�dki i upowszechnienie spłukiwanych wodą toalet. Jedna trzecia wody wykorzystywanej w przeciętnym gospodarstwie domowym w krajach zachodnich spływa właśnie przez muszlę klozetową.

Całkowite zużycie wody w USA wzrosło od 1900 roku o 1000%!!! Obecnie przeciętny Amerykanin zużywa aż dziesięciokrotnie więcej wody niż wielu mieszkańc�w kraj�w rozwijających się. Tak duży wzrost zużycia związany jest z rozwojem przemysłu, upowszechnieniem system�w irygacyjnych i coraz wyższym standardem życia.

Dostępność wody

Ponad 97% całej wody na ziemi to zasoby ocean�w. Jednak woda morska jest zbyt zasolona, by można ją było normalnie wykorzystywać Kolejne dwa procent zgromadzone jest w lądolodach i lodowcach g�rskich. Na lądzie podstawowym źr�dłem wody pitnej są pokłady podziemne. W głębi Ziemi znajduje się około 0,6% wody, a jedynie 0,02% wypełnia rzeki i jeziora. Para wodna w atmosferze stanowi jedynie jedną tysięczną część całych zasob�w naszej planety, jednak to ta pozornie nie istotna część jest niezwykle znacząca, gdyż spadając w postaci deszczu na ziemię, umożliwia wegetację roślinom. Co roku, w postaci deszczu i śniegu, spada na powierzchnię ziemi 113 mldm3 wody. Taka ilość w zupełności zaspokajałaby potrzeby mieszkańc�w naszej planety, gdyby opady były r�wnomiernie rozłożone. Niestety ogromne połacie ląd�w to pustynie lub p�łpustynie, regularnie nawiedzane przez susze.

Jednak nie licząc drobnych niedogodności, takich jak np. zakaz podlewania ogr�dk�w wodą z wodociąg�w. w naszym klimacie ludzie nie umierają z pragnienia. Bez por�wnania trudniejsza sytuacja panuje w Afryce, gdzie jedna trzecia kontynentu regularnie nawiedzana jest przez susze, W czasie suszy wysychają zbiorniki wodne, zdychają zwierzęta domowe, a wśr�d ludzi szerzy się gł�d. Sukcesywnie powiększają się pustynie. Według nie-

kt�rych badaczy w ciągu ostatnich 50 lat 65 min

hektar�w ziemi zamieniło się w jałową pustynię.

Dla mieszkańc�w Afryki oznacza to, że coraz

więcej kobiet będzie musiało dzień w dzień nosić

wodę do swoich dom�w z odległych studni. Co

gorsza, woda ta zwykle Jest zanieczyszczona, dla-

tego też co jakiś czas wybuchają na tym terenie

epidemie groźnych chor�b, kt�rych ofiarami naj-

częściej padają małe dzieci.

Powiększają się r�wnież pustynie w Azji, Ame-

ryce Południowej i południowo-wschodniej części

Stan�w Zjednoczonych, Na przykład w Kalifornii,

na przełomie lal osiemdziesiątych i dziewięćdzie-

siątych znacznie obniżył się poziom w�d grunto-

wych. Mieszkańcy Los Angeles, miasta w kt�rym

przy wielu domach znajdują się baseny, zostali

zmuszeni do oszczędnego gospodarowania wodą.

Kalifornijscy farmerzy, produkujący część

amerykańskich warzyw i owoc�w, musieli wpro-

wadzić nowoczesne, oszczędne technologie nawad-

niania, bądź zmienić gatunki uprawianych roślin

na takie, kt�re nie potrzebują dużych ilości wody.

Susze dały się we znaki r�wnież przemysłowi tury-

stycznemu. Obniżenie poziomu wody w wielu je-

ziorach utrudniło żeglugę, a wstęp na większość

leśnych szlak�w turystycznych został zabroniony,

ze względu na zagrożenie pożarowe.

Powodzie

Nadmiar opad�w może z kolei spowodować inną

katastrofę - pow�dź. Powodzie prześladujące Ban-

gladesz w latach 80. spowodowane były po części

wycinką las�w na zboczach wysokich g�r. Brak

lasu spowodował, że woda, kt�ra zwykle była ab-

sorbowana przez glebę i rośliny, spływała po po-

wierzchni w doliny, zasilając g�rskie potoki /

W lipcu 1997 roku Europę Środkową nawiedzi-

ła pow�dź stulecia", obejmując swoim zasięgiem

tereny południowej i zachodniej Polski, Czech

i Moraw, Austrii i wschodnich Niemiec. Lipiec,

normalnie najwilgotniejszy miesiąc w naszej stre-

fie klimatycznej, byt przez kilka poprzednich lat

wyjątkowo suchy. Jednak w 1997 r. w ciągu kilku

dni w Sudetach, w kt�rych ma źr�dła większość

rzek płynących w tym regionie, spadło tyle desz-

czu, ile wynoszą roczne normy opad�w. Gleba nie

była w stanie wchłonąć takiej ilości wody, do czego

przyczyniło się r�wnież, podobnie jak w Bangla-

deszu, wycięcie i zniszczenie przez zanieczysz-

czenia przemysłowe dużych połaci las�w g�rskich.

Rozpędzone wody rwących g�rskich rzek ru-

nęły w doliny. niszcząc doszczętnie cale wsie i mia-

sta. Woda zalewała osiedla i pola uprawne,

a w g�rnym biegu rzek nurt byt tak silny, że nisz-

czył drogi, zrywał mosty i burzył całe domy. Woda

zalewająca fabryki, śmietniska i oczyszczalnie ście-

k�w zanieczyszczała zalewane tereny. Jak na iro-

nię brakowało więc na nich wody zdatnej do picia,

a zbiory z zalanych p�l zostały zatrute.

Do najbardziej wzburzonych rzek należała Odra,

kt�ra przyjmowała dodatkowo nadmiar wody ze

swych licznych dopływ�w. Rzeka, mimo że ure-

gulowana, przerywała waty przeciwpowodziowe,

jej w�d nie byty w stanie zatrzymać tak zwane

zbiorniki retencyjne, służące do zatrzymywania

nadmiaru wody i zwalniania biegu nurtu rzeczne-

go. Wielokrotnie rzeka zaskakiwała hydrolog�w,

zmieniając niespodziewanie kierunek, wylewając

w miejscach uważanych za bezpieczne. Pomimo

wszystkich zabezpieczeń i intensywnej pracy służb

ratowniczych i hydrologicznych, żywioł w wielu

miejscach okazał się silniejszy. Jak pokazuje przy-

kład wcześniejszych katastrofalnych powodzi

w dorzeczu Renu, nie tylko polskie służby nie

potrafiły zapanować nad wezbraną wodą. Na szczę-

ście katastrofy o takiej skali, nad kt�rymi trudno

zapanować, zdarzają się w naszym regionie sto-

sunkowo rzadko.

Jakość wody

Ludzie odpowiedzialni za gospodarkę wodną mają

za zadanie nie tylko dostarczyć wodę do mieszkań,

muszą też zadbać o to, by woda ta miała odpowied-

nią jakość,

Jakość wody ocenia się na podstawie jej wła-

ściwości fizycznych (kolor, temperatura i smak),

biologicznych (tu najważniejsze jest. by nie zawie-

rała bakterii) i chemicznych (stopień twardości

i zawartość związk�w mineralnych).

Na przykład woda pochodząca z pokład�w wa-

pieni z dużą zawartością tlenk�w magnezu jest

zwykle bardzo twarda. Kąpiąc się w takiej wodzie,

niezwykle trudno jest się namydlić,nie można jej

też wykorzystywać w przemyśle wł�kienniczym.

Skażenie wody następuje, kiedy przemysłowe

lub rolnicze ścieki dostają się do naturalnego obie-

gu wody- W skrajnych przypadkach Jak to miało

niegdyś miejsce w Stanach Zjednoczonych, kiedy

stężenie zanieczyszczeń Jest zbyt duże. rzeka może

się nawet zapalić. Stało się tak z rzeką Cuyaloga,

kt�ra przepływu prze?, uprzemysłowiony region

Cleveland i Akron.

Fatalny wpływ na środowisko naturalne rzeki

może też mieć zbyt duży upust gon^J wody z elek-

trowni. Gorąca woda zmniejsza zawartość tlenu

w rzece, wskutek czego drastycznie spada ilość

żyjących w niej ryb.

Oszczędne gospodarowanie wodą

Wobec wzrastającego zapotrzebowania na wodę.

przy Jednoczesnym wyczerpywaniu zapas�w w�d

podziemnych, instytucje odpowiedzialne za gospo-

darkę wodną zostały zmuszone do opracowania

sposob�w ochrony jej zasob�w. Jednym z nich jest

modyfikacja naturalnego obiegu wody. Naturalna

cyrkulacja przebiega od oceanu do atmosfery,

z atmosfery do rzek i z rzek z powrotem do morza.

Hydrolodzy doszli do wniosku, że można ten obieg

spowolnić, budując sztuczne zapory wodne, two-

rząc tym samym ogromne rezerwuary wody

w powstałych powyżej nich zbiornikach. Najwięk-

szy sztuczny zbiornik wodny na świecie to zbior-

nik Bracki na Angarze.

Sztuczne zbiorniki wodne, zwane też jeziorami

retencyjnymi stanowią też jeden z istotnych ele-

ment�w zabezpieczenia przeciwpowodziowego.

W przypadku zwiększonych opad�w, potrafi;) one

zatrzymać w sobie nadmiar wody. zabezpieczając

niżej położone tereny przed zalaniem. Zbiorniki

retencyjne są też wykorzystywane do cel�w rekrea-

cyjnych, a woda spiętrzona na zaporze zwykle

zostaje zaprzęgnięta du produkcji prądu w elek-

trowniach wodnych-

Z obniżeniem poziomu w�d gruntowych mamy

do czynienia wtedy, kiedy wydobywa się jej wię-

cej niż wynoszą opady na danym obszarze. Sy-

tuacja taka zaistniała w Londynie, kt�ry czerpał

wodę z kredowych i piaskowych warstw wodno-

snych.Aby uniknąć takiej sytuacji, wiele europej-

skich kraj�w wpompowuje nadmiar wody z rzek

z powrotem do warstw wodonośnych.

Wodę można też poddawać procesowi powt�r-

nego uzdatniania. Na przykład w niekt�rych zakła-

dach przemysłowych woda po użyciu wędruje do

zakładowej oczyszczalni, po czym powt�rnie wy-

korzystuje się ją w procesie produkcji. Taki zam-

knięty obieg nazywa się recyclingiem. Recycling

jest Jednak bardzo drogi, dlatego wiele zakład�w

odrzuca tę metodę i korzysta z lanie?, świeżej

wody. Stosunkowo najprostsze jest studzenie

i powt�rne wykorzystanie wody w elektrowniach-

Już laka oszczędność wpłynęłaby dodatnio na stan

środowiska naturalnego,

Marnotrawstwo wody

Zapotrzebowanie na wodę można też zmniejszyć

poprzez zmniejszenie ilości wody marnowanej

w gospodarstwach domowych. Wielu ludzi wciąż

jest przekonanych, że zasoby wody są niewyczer-

pywalne i w związku z tym zużywa tej wody wię-

cej niż potrzeba.

Jednym ze sposob�w Jest podniesienie cen

dostarczanej wody i zamontowanie u odbiorc�w

wodomierzy. W początkach lat dziewięćdziesią-

tych w większości gospodarstw domowych na

wyspie Wright w Wielkiej Brytanii zostały zain-

stalowane wodomierze. Po roku okazało się, że

zużycie wody na wyspie spadło o 22 procent w po-'

r�wnaniu z rokiem 1988.

Marnotrawstwem można też nazwać ogromne

ilości wody wyparowującej ze sztucznych zbior-

nik�w, zwłaszcza tych położonych w suchych,

gorących obszarach. Prowadzone są eksperymen-

ty mające na celu ograniczenie tego zjawiska za

pomocą rozpylania nad powierzchnią zbiornika

substancji ograniczających parowanie.

Aby zapewnić sobie wystarczającą ilość słod-

kiej wody, niekt�re bogate kraje arabskie stwo-

rzyły specjalne stacje uzdatniania, tj. odsalania

wody morskiej Metoda la jest jednak niezwykle

koszt�w na, dlatego stosuje sieją tam, gdzie zaso-

by słodkiej wody w żaden spos�b, przy najoszczęd-

niejszym nawet gospodarowaniu, nic są w stanie

zaspokoić potrzeb społeczeństwa. Innym sposo-

bem zaopatrzenia w wodę suchych region�w jest

jej transport rurociągami. R�wnież ta metoda jest

bardzo kosztowna stosuje się ją więc lam. gdzie

żaden inny spos�b, nawet odsalanie nie wchodzi

w rachubę.

Skażenie środowiska i ocieplenie klimatu może

mieć w dalekiej przyszłości kalustrotalny wpływ

na ziemskie zasoby wody. Nie spos�b w tej chwi-

li ocenić jakie skutki mogą mieć globalne zmiany

klimatyczne Jednak hę/ wątpienia już teraz musi-

my zadbać o to by naszym wnukom nigdy nie

zabrakło czystej wody.

Zanieczyszczenia w�d

Polska jest krajem stosunkowo ubogim w zasoby wodne -

całkowita powierzchnia jezior i rzek wynosi około 5000

km"" (1,6 % powierzchni kraju), zaś średnic opady atmosfe-

ryczne 597 mm rocznie, co stawia nas wśr�d najuboższych

w wodę kraj�w Europy. Ponadto zużycie wody od początku

lat 50. wzrosło około 6-krotnie, natomiast jej Jakość i ilość

zmalała. Gł�wnymi użytkownikami wody są: przemysł, rol-

nictwo, leśnictwo i gospodarka komunalna, z czego prze-

mysł zużywa jej najwięcej, Przewiduje się jednak, że

wkr�tce te tendencje mogą ulec zmianie w związku ze wzro-

stem zapotrzebowania na wodę w rolnictwie.

Zanieczyszczenie w�d związane jest nierozłącznie z rozwojem przemysłu, intensyfikacją rolnictwa, wzrostem liczby ludności oraz postępującą urbanizacja. Obecnie większość w�d powierzchniowych Polski jest zanieczyszczona , a jakość w�d podziemnych także ulega pogorszeniu. Wody wielu rzek w naszym kraju nie nadają się nawet do cel�w przemysłowych, a szybka poprawa ich jakości nie jest łatwa, gł�wnie ze względu na niewielką ilość oczyszczalni ściek�w w naszym kraju.

Wody zanieczyszczone w 1 stopniu, wg. Slannacha, to takie, kt�rych

skład lub stan jest tak zmieniony z przyczyn naturalnych lub

pod wpływem gospodarki ludzkiej, że ich użytkowanie

w gospodarstwie domowym i przemyśle jest ograniczone lub

“zgoła niemożliwe,

Do oceny czystości wody stosuje się wskaźniki jakości wo-

dy określające ilość i rodzaj zawartych w wodzie zanieczy-

szczeń. Fizyczne wskaźniki wody to temperatura, zapach,

smak, przezroczystość

i barwa. Chemiczne

określają odczyn (pH)

wody, twardość, zasado-

wość oraz skład chemicz-

ny wody (zawartość

związk�w azotu, fosforu,

chlork�w, siarczan�w, że-

laza, dwutlenku węgla

metali ciężkich. Biologi-

czne wskaźniki wody

z kolei to miano Coli.

wskaźniki saproborwości.

Badania biologiczne po-

legają w większości na

ustalaniu składu gatun-

k�w organizm�w wodnych i ich zmian w zanieczyszczo-

nych wodach- Najszerzej stosowana meloda to używana od

początku naszego stulecia tzw. metoda systemu saprob�w

(od greckiego sapros ~ gnijący - organizm występujący

w wodach zanieczyszczonych). Stopień zanieczyszczenia

wody określa się na podstawie zmian w występowaniu orga-

nizm�w wskaźnikowych (saprob�w - bakterii, glon�w.

grzyb�w, pierwotniak�w, mięczak�w, ryb) w wodach zanie-

czyszczonych, Wyr�żniono 4 strefy zanieczyszczeń, od naj-

bardziej zanieczyszczonych - strefa polisaprobowa przez

średni zanieczyszczone (a i p- mezosaprobowe). aż do naj-

czystszych oligosaprobowych,

Obecnie w Polsce zgodnie z zarządzeniem Rady Ministr�w

z dnia 5 listopada 1991 r. obowiązuje tr�jstopniowa klasyfi-

kacja czystości śr�dlądowych w�d powierzchniowych,

oparta na kryteriach ich gospodarczego przeznaczenia

(ryć, 7). Zwykle przy każdej klasie podaje się także klasyfikacje saprob�w.

4 stopnie zanieczyszczeń wody

Wody Do klasy 1 zalicza się wody o najwyższym stopniu czystości

oligosaprobowe nadające się do;

• zaopatrzenia ludności w wodę pitna,

• zaopatrzenia zakład�w wymagających wody

o jakości wody do picia

• bytowania w warunkach naturalnych ryb

łososiowatych.

Wody Klasy 2 to wody ocmezosapfobowe nadające się do

• bytowania w warunkach naturalnych innych ryb niż

łososiowate.

• chowu i hodowli zwierząt gospodarskich,

• cel�w rekreacyjnych, uprawiania roślin wodnych

oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk.

Wody Klasę 3 nwzosaprobowe stanowią wody nadające się do:

• zaopatrzenia w wodę Jednostek innych niż zakłady

wymagające wody o jakości wody do picia (przemysł

poza spożywczy),

• nawadniania teren�w rolniczych, wykorzystywanych

do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szkłem i pod

ostonami innych materiał�w.

Wody bardziej zanieczyszczone niż określa to klasa 4

(polisaprobowe) tak zwane wody pozanormatywne. nie nadają-

ce się do żadnych cel�w gospodarczych.

Źr�dła zanieczyszczeń

Do zanieczyszczeń

.w�d przyczyniają się

zanieczyszczenia

naturalne, ścieki

komunalne (bytowe)

i przemysłowe, a także

ścieki pochodzenia

rolniczego.

Zanieczyszczenia naturalne powstają w zbiornikach wod-

nych zwykle okresowo w czasie obumierania roślin i zwierzał

wodnych oraz przedostawania się do wody opadłych z drzew

liści. Większość z tych zanieczyszczeń spłukiwana jest z tere-

nu zlewni podczas ulewnych deszczy. Zanieczyszczenia natu-

ralne nie stanowią większego problemu, ich poziom bowiem

jest regulowany naturalnie przez sedymentację i organizmy

odpowiedzialne za dekompozycję nialcji organicznej.

Ścieki komunalne (bytowe) to ścieki odprowadzane przez

mieszkańc�w z teren�w zurbanizowanych. Ich ilość zależy

od zużycia wody na cele gospodarczo-bytowe, wzrosła więc

znacznie w momencie upowszechnienia się kanalizacji.

W czasach przed przemysłowych przeciętny mieszkaniec zu-

żywał do potrzeb domowych około 10 do 30 litr�w wody

dziennie, obecnie natomiast wytwarza on około 140 do 170

litr�w ściek�w dziennie. Gł�wnymi składnikami ściek�w

komunalnych są zanieczyszczenia typu organicznego, a

przez to nietoksyczne. Dodatkowo opr�cz fekali�w do ście-

k�w komunalnych trafiają r�wnież odpady kuchenne, papier

i środki piorące (detergenty). Te ostatnie są szczeg�lnie

niebezpieczne ze względu na dużą zawartość fosforan�w

powodujących nadmierny rozw�j glon�w. Detergenty, two-

rząc pianę na powierzchni w�d. utrudniają dostęp tlenu do

wody. Detergenty są także szkodliwe dla organizm�w roś-

linnych i zwierzęcych. W ściekach komunalnych występują

duże ilości bakterii, dlatego len typ ściek�w stanowi zagro-

żenie higieniczne,

W znacznie większych ilościach niż ścieki komunalne wy-

twarzane są ścieki przemysłowe. Powstają one w czasie

proces�w produkcyjnych i przetw�rczych prawie wszy-

stkich dziedzin przemysłu. W związku z tym ich skład che-

miczny jest bardzo r�żnorodny (gł�wnie sole miedzi, niklu.

cynku, ołowiu) i stanowi gł�wne źr�dło związk�w toksycz-

nych w wodach powierzchniowych. Substancje wchodzące

najczęściej w skład ściek�w przemysłowych to najczęściej

kwasy mineralne, zasady, sole metali ciężkich, r�żne sub-

stancje organiczne, węglowodory, fenole, barwniki itd.

Szczeg�lnie uciążliwe są fenole pochodzące gł�wnie ze ście-

k�w przemysłowych gazowni, koksowni i zakład�w chemi-

cznych, Woda skażona fenolami ma nieprzyjemny zapach,

potęgowany dodatkowo chlorowaniem wody, i nie nadaje się

do picia. Zmiany spowodowane działaniem ściek�w przemy-

słowych dotyczą obok składu chemicznego, gł�wnie biologii

w�d. Wypuszczanie ściek�w do w�d powierzchniowych

prowadzi do zmiany lub całkowitego wyniszczenia chara-

kterystycznych d!a danych rzek czy jezior zbiorowisk orga-

nizm�w. Szkodliwe działanie ściek�w może być szybkie lub

powolne prowadząc do ich odkładania się w organizmach

wodnych przez dłuższy czas. Wskaźnikami substancji to-

ksycznych są wspomniane wcześniej testy biologiczne.

Przy ściekach przemysłowych warto także wspomnieć

o ściekach obciążonych ciepłem - wodach

pochodzących z instalacji chłodzących w elektrowniach i za-

kładach przemysłowych, jak r�wnież silnie słonych wodach

dołowych z kopalni (w naszym kraju gł�wnie z rybnickiego

okręgu węglowego oraz kopalni siarki w okręgu tarnobrze-

skim),

Ścieki pochodzenia rolniczego to w większości spływy

z gnojowisk, ferm zwierzęcych i p�l uprawnych. Pod wzglę-

dem działania ścieki rolnicze można por�wnać ze ściekami

gospodarczo-bytowymi. Gł�wnym problemem na wsiach

wydaje się być gnojowica, często wywożona na pola

uprawne jako naw�z, skąd p�źniej jest spłukiwana do ro-

w�w i rzek, i przenikająca r�wnież do w�d gruntowych. Tak

więc gnojowica, pierwotnie uważana i stosowana jako na-

w�z, staje się często uciążliwym zanieczyszczeniem. Czasem

jednak z p�l spłukiwane są inne zanieczyszczenia rolnicze -

pestycydy - toksyczne środki chemiczne stosowane jako

środki ochrony roślin do zwalczania chwast�w, grzyb�w,

owad�w i gryzoni, i one z kolei odpowiadają toksycznym

ściekom przemysłowym. Pestycydy mogą odkładać się

w datach wielu organizm�w wodnych, szkodząc im samym.

jak i spożywającym je zwierzętom czy ludziom. Pestycydy

bazują na około 250 związkach chemicznych, a najbardziej

rozpowszechnione to aidryna, dieidryna, endryna. Obecnie

dąży się do stosowania łatwej i szybciej rozkładalnych

związk�w ochrony roślin aniżeli pestycydy.

Wody powierzchniowe dodatkowo mogą być zanieczysz-

czane przez opady atmosferyczne. Skład chemiczny opad�w

r�żni się pomiędzy regionami kraju. W większości jednak

opady zawierają znaczne ilości metali ciężkich, siarczan�w

i azotan�w. Deszcze mogą także spłukiwać nawozy sztucz-

ne z p�l. dodatkowo zanieczyszczając w ten spos�b wody

powierzchniowe.

Przy zanieczyszczeniach w�d należy także wspomnieć o

zjawisku eutrofizacji. czyli wzbogacania w�d na drodze

naturalnej lub sztucznej w mineralne składniki pokarmowe

(gł�wnie biogeny: fosfor, azot, węgiel). Do eutrofizacji

przyczyniają się przede wszystkim ścieki miejskie (fosfora-

ny z detergent�w), wody odpadowe z przemysłu, ścieki rol-

nicze (odchody z ferm zwierzęcych bogate w azot i potas

oraz nawozy mineralne zawierające azot, fosfor i potas),

erozja i ługowanie gleb oraz wody opadowe. Substancje mi-

neralne (fosfor) stymulują masowy rozw�j roślin wodnych,

gł�wnie planktonu, a w konsekwencji rozkład podwyższo-

nej ilości substancji organicznej. Wzrost produkcji pierwot-

nej i szybkość rozkładu powodują zmiany w składzie

gatunkowym flory i fauny wodnej oraz w stosunkach fizy-

kochemicznych w�d.

Podobnie jak w przypadku powietrza, r�wnież wody powie-

rzchniowe (rzeki, jeziora) i gruntowe objęte są badaniami

moni to ringowy mi. System monitoringu ma usprawniać go-

spodarkę zasobami wodnymi i ich ochronę. Pr�by wody po-

bierane są systematycznie - w przypadku rzek w odstępach

miesięcznych lub dwutygodniowych, w przypadku jezior

natomiast w cyklu p�łrocznym. Wyniki badań monitoring-

wych służą określeniu stanu zanieczyszczenia w�d. pozwalają

przy tym na zaliczenie określonych ciek�w wodnych lub ich

odcink�w do odpowiednich klas czystości. Pomocne są r�w-

nież przy podejmowaniu odpowiednich akcji ochroniarskich.

Wszysikie rodzaje Ściek�w przed ich wypuszczeniem do

w�d powinny być możliwie jak najbardziej oczyszczone.

Oczyszczanie ściek�w ma na celu eliminację lub zniwelo-

wanie szkodliwości substancji toksycznych w nich występu-

jących, zanim zostaną one wprowadzone (spuszczone) do

rzek czy jezior. Tak przetworzone ścieki nie powinny być

zagrożeniem dla zwierząt, roślin wodnych i człowieka, nie

powinny także ograniczać m oż U w ości wykorzystywania

wody do cel�w gospodarczych- Obecnie oczyszczanie ście-

k�w przeprowadza się 3 metodami: mechanicznymi, bio-

logicznymi i fizyczno-chemiczny mi.

Oczyszczanie mechaniczne (wstępne, I stopień) polega na

usunięciu ze ściek�w dat stałych (np. kawałk�w drewna,

szmat, odpad�w kuchennych, większych cząs(ek), jak r�w-

nież tłuszcz�w i olej�w. Mechaniczne oczyszczalnie ście-

k�w zaopatrzone są w takie urządzenia jak: kraty, osadniki.

płaskowniki i odtłuszczacze. Procesy stosowane w lego typu

oczy s zeza Ini ach to: cedzenie, sedymentacja (opadanie), flo-

tacja (wypływanie lekkich substancji na powierzchnię).

W oczyszczaniu biologicznym (II stopnia) wykorzystuje

się zdolność mikroorganizm�w (gł�wcie bakterii) do roz-

kładu substancji organicznej rozpuszczonej lub zawieszonej

w Ściekach. Spośr�d wielu melod biologicznych do najczęś-

ciej stosowanych zalicza się tzw. osad czynny i złoża biolo-

giczne. Biologiczne metody oczyszczania ściek�w są stoso-

wane gł�wnie do oczyszczania ściek�w komunalnych.

I wreszcie oczyszczanie fizyko-chemiczne ma na celu "su-

niecie związk�w chemicznych ze ściek�w przez ich wytrą-

cenie lub neutralizację przy wykorzystaniu odpowiednich

reakcji chemicznych i fizykochemicznych (np. koagulacja,

wytrącanie, utlenianie). Ten typ oczyszczania stosuje się

gł�wnie do oczyszczania ściek�w przemysłowych.

W Polsce liczba oczyszczalni ściek�w jest ciągle niewystar-

czająca - jedynie około połowa ściek�w poddawana jest

przynajmniej jednej metodzie oczyszczania. Najczęściej sto-

sowane jest jedynie oczyszczanie mechaniczne, potem biolo-

giczne i w znikomym procencie chemiczne. W roku 1991 na

4414 zakład�w przemysłowych w Polsce 48% nie posiadało

w og�le oczyszczalni ściek�w, podobna sytuacja panowała

w miastach - 355 spośr�d 633 miast nie było zaopatrzonych

w żadne oczyszczalnie, a 166 jedynie w oczyszczalnie mecha-

niczne. Około 1/3 wsi w Polsce posiada instalacje wodociągowe,

6% kanalizację, a tylko 2% oczyszczalnie ściek�w. Dane te na-

ocznie pokazują, jak ogromna ilość ściek�w w naszym kraju

przedostaje się bezpośrednio do rzek i jezior, zanieczyszczając je.

Zanieczyszczenia występujące w wodzie

Unikalne zdolności wody do rozpuszczania, do pewnego stopnia, prawie każdego związku chemicznego oraz do podtrzymywania praktycznie każdej formy życia, oznaczają jednocześnie, że źr�dła zasilania wodą zawierają ogromną gamę zanieczyszczeń. Gł�wne kategorie zanieczyszczeń znajdowanych w wodzie surowej są następujące:

Zawiesiny cząstek stałych, w tym koloidy

Rozpuszczone sole nieorganiczne

Przewodnictwo

Zanieczyszczanie śladowe

pH

Rozpuszczone związki organiczne

Mikroorganizmy

Pyrogeny

Rozpuszczone gazy

Zmienność jakości wody

Zawiesiny stałe

Zawiesiny w wodzie składają się z zanieczyszczeń mulistych, brudu z rurociąg�w oraz koloid�w. Cząsteczki koloidalne, kt�re mogą być pochodzenia organicznego lub nieorganicznego - nie są ani zawiesiną, ani roztworem - powodują wzrost mętności wody. Stopień zanieczyszczenia koloidalnego może być określony za pomocą badania indeksu blokowania (FI - fouling index), w kt�rym mierzona jest szybkość blokowania się standardowego filtra, lub za pomocą turbidymetrii. W metodzie turbidymetrycznej - kt�ra określa całkowitą zawartość stałych zawiesin w wodzie - promień światła jest przepuszczany przez wodę i mierzona jest część światła rozproszona na cząsteczkach zawiesin.

Cząsteczki zawiesin mogą zablokować membrany odwr�conej osmozy oraz kolumny analityczne o małych średnicach, jak r�wnież wpływać na pracę zawor�w oraz czujnik�w. Z tego względu 10-cio lub 20-to mikronowy filtr wstępny jest często używany jako pierwszy składnik systemy oczyszczania wody w celu odfiltrowania większych cząstek. Mniejsze cząstki mogą być następnie usunięte przez odwr�coną osmozę, filtrację sub-mikronową lub ultrafiltrację.

Rozpuszczone związki nieorganiczne

Substancje nieorganiczne w roztworze zawierają sole powodujące twardość, pochodzące z warstw skalnych: wodorowęglany wapnia i magnezu dają wzrost "twardości przemijającej", podczas gdy siarczany i chlorki powodują "twardość nieprzemijającą".

Pośr�d innych zanieczyszczeń nieorganicznych obecnych w wodzie znajdują się: dwutlenek węgla, kt�ry rozpuszcza się wodzie dając słaby kwas węglowy, sole sodowe, krzemiany wyługowane z piaszczystych koryt rzek, związki żelazowe i żelazawe pochodzące z minerał�w i zardzewiałych rur stalowych, chlorki z wtrąceń solnych, aluminium z dozowania chemikali�w i z minerał�w, fosforany z detergent�w, oraz azotany z nawoz�w.

Całkowita zawartość stałych związk�w rozpuszczonych (TDS - total dissolved solids) jest pozostałością w mg/l (lub ppm) otrzymaną przez tradycyjną metodę odparowania pr�bki wody do suchości i ogrzewania w 180C. Pozostałość ta zawiera koloidy, nielotne związki organiczne oraz sole stabilne w tej temperaturze.

Ponieważ największą częścią w suchej pozostałości są sole nieorganiczne, TDS jest używany jako wskaźnik całkowitej zawartości związk�w nieorganicznych obecnych w wodzie zasilającej. Może on być mierzony bezpośrednio lub szacowany w spos�b przybliżony przez pomnożenie przewodnictwa wody w �S/cm w 25C przez wsp�łczynnik 0,7.

Przewodnictwo

Sole nieorganiczne w wodzie składają się z dodatnio naładowanych kation�w oraz ujemnie naładowanych anion�w - kt�re będą przewodzić prąd elektryczny po przyłożeniu napięcia pomiędzy dwoma elektrodami zanurzonymi w wodzie. Im więcej jest obecnych jon�w, tym większy prąd - większe przewodnictwo (i niższa rezystywność).

Przewodnictwo jest wyrażane w mikrosiemensach na centymetr (�S/cm) i jest stosowane do mierzenia jakości wody surowej i wody jakości podstawowej. Rezystywność jest odwrotnością przewodnictwa i jest wyrażana w megaomach�cm (MW�cm). Jest wygodniejsza do pomiaru jakości wody wysoko-oczyszczonej.

Rezystywność (MW�cm)

0,1

1,0

10,0

18,2

Przewodnictwo (�S/cm)

10,0

1,0

0,1

0,055

Wartości przewodnictwa mniejsze niż 2 �S/cm muszą być mierzone "on-line" ponieważ wysoko-czysta woda szybko absorbuje zanieczyszczenia z otoczenia, szczeg�lnie dwutlene

5ede

k węgla, co wiąże się ze wzrostem przewodnictwa.

Przewodnictwo i rezystywność są zależne od temperatury. W 25C całkowicie czysta woda ma rezystywność 18,2 MW�cm (przewodnictwo 0,055 �S/cm), z powodu obecności jon�w wodorowych i wodorotlenowych.

Wzrost temperatury wody wywołuje wyższe przewodnictwo i niższą rezystywność. Nie powinno być to jednak traktowane jako pogarszanie się jakości wody uzdatnionej. Jeśli temperatura wzrośnie o 1C, przewodnictwo wody wodociągowej wzrośnie o około 2%, ale dla wody ultra-czystej wzrost ten wyniesie około 6%. Normalnie w praktyce stosuje się korektę wszystkich wartości przewodnictwa i rezystywności do 25C. Jest to wykonywane automatycznie przez wsp�łczesne mierniki przewodnictwa - jako istotne dla dokładności pomiaru.

Zanieczyszczenia śladowe

Choć rezystywność służy jako doskonały wskaźnik jakości jonowej wody o wysokiej czystości, nie jest ona wystarczająca w pewnych krytycznych zastosowaniach. W przypadkach, gdy poziom poszczeg�lnych zanieczyszczeń musi być mierzony w częściach na miliard lub niżej, stosuje się takie techniki analityczne jak chromatografia jonowa, spektrofotometria absorpcji atomowej w piecu grafitowym i plazmową spektrometrię masową ze sprzężeniem indukcyjnym.

pH

Pomiar pH wody ultra-czystej jest trudny. Nie tylko dlatego, że woda wysoko-czysta szybko "łapie" zanieczyszczenia, kt�re wpływają na jej pH, ale także posiada niską konduktancję, kt�ra powoduje niestabilność pomiaru w większości pH-metr�w, chyba że są one specjalnie zaprojektowane do pracy w wodzie ultra-czystej.

Na szczęście, ponieważ stężenie jon�w wodorowych w wodzie wpływa na pH i na rezystywność, pH musi leżeć w określonych granicach dla danego odczytu przewodnictwa. Na przykład, gdy rezystywność wynosi 10 MW�cm, wartość pH musi leżeć pomiędzy 6,6 i 7,6.

pH ultra-czystej wody może spaść do 4,5 jako że absorbuje ona dwutlenek węgla z atmosfery, ale nie oznacza to, że woda jest silnie zanieczyszczona; już kilka ppm CO2 spowoduje spadek pH.

Rozpuszczone związki organiczne

Organiczne zanieczyszczenia wody pochodzą z rozkładu materii roślinnej - zasadniczo są to kwasy huminowe i fulwowe - oraz z działalności rolnictwa, papiernictwa oraz ze ściek�w komunalnych i przemysłowych. Zawierają one detergenty, tłuszcze, oleje, rozpuszczalniki oraz pozostałości pestycyd�w i herbicyd�w.

Dodatkowo, zawarte w wodzie związki organiczne mogą być wyługowane z rurociąg�w i zbiornik�w oraz pochodzić ze środk�w czyszczących.

System oczyszczania wody może być także źr�dłem zanieczyszczeń i wobec tego musi być zaprojektowany nie tylko tak, żeby usuwać zanieczyszczenia z wody zasilającej, ale żeby uniknąć dodatkowego ponownego zanieczyszczenia pochodzącego z samego systemu.

Związki organiczne zawarte w wodzie surowej często dają ż�łto-brązowe zabarwienie i mogą zablokować żywice jonowymienne, jak r�wnież zanieczyścić wodę wyprodukowaną. Stopień zanieczyszczenia organicznego może być mierzony za pomocą testu absorpcji tlenu (OA - oxygen absorbed) wykorzystującego roztw�r nadmanganianu potasu, lub testu chemicznego zapotrzebowania tlenu (COD).

Obecnie coraz szerzej są stosowane analizatory całkowitego węgla organicznego (TOC - total organic carbon), z powodu ich czułości w wykrywaniu niskich poziom�w związk�w organicznych w pr�bkach wody. (M�wiąc ściśle, instrumenty te mierzą całkowity utlenialny węgiel organiczny (TOOC) obecny w pr�bkach).

Woda o bardzo niskiej zawartości TOC (poniżej 10 ppb) jest szczeg�lnie ważna dla użytkownik�w takich technik jak HPLC, analiza fluoroscencyjna oraz kultury tkankowe. R�wnie ważna, w przypadku gdy używane są systemy detekcji ultrafioletowej, jest konieczność, żeby woda miała bardzo niski poziom absorpcji światła UV (idealnie mniej niż 0,0001 jednostek absorpcji przy 254 nm).

Mikroorganizmy

Wody powierzchniowe zawierają szeroką r�żnorodność mikro-organizm�w, w tym ameby, bakterie, pierwotniaki, wrotki, okrzemki i algi. Ponieważ jednak większość wody w laboratorium pochodzi z miejskiej stacji uzdatniania wody, i jest silnie uzdatniona w celu usunięcia mikroorganizm�w, podstawowym mikroorganizmami istotnymi dla systemu oczyszczania wody są bakterie. Typowy poziom bakterii w pitnej wodzie zasilającej laboratorium wynosi jedną kolonię na mililitr lub mniej. Rozw�j bakterii jest utrzymywany na tak niskim poziomie przy użyciu "resztkowej" zawartości chloru lub innego środka dezynfekującego. Gdy te środki dezynfekujące zostają usunięte podczas procesu oczyszczania wody - bakterie mają szansę rozwoju.

Zadania systemu wody ultra-czystej (w zakresie mikrobiologii) są następujące:

Usunąć bakterie obecne w wodzie zasilającej.

Uniemożliwić bakteriom przeniknięcie do systemu i ponowne jego zakażenie.

Zahamować rozw�j bakterii w systemie.

Zapewnić, że w wodzie wyprodukowanej nie ma bakterii.

Bakterie są jednokom�rkowymi organizmami, kt�rych liczba rośnie w spos�b wykładniczy, dobrze rozwijając się w stojącej wodzie, i mogą być obecne na r�żnych powierzchniach i w powietrzu. Potrafią przetrwać i rozwijać się w r�żnorodnych środowiskach, w tym w rozpuszczonych związkach organicznych i nieorganicznych. Bakterie przetwarzające żelazo, siarkę oraz azot, są dobrymi przykładami organizm�w wykorzystujących dostępne media. Bakterie łatwo rozwijają się w systemach wody ultra-czystej.

Bakterie przenikną do niezabezpieczonego systemu oczyszczania wody z wody zasilającej, przez wszelkie "dziury" w systemie, lub przez punkty poboru wody oczyszczonej. Już w systemie, niekt�re bakterie potrafią wydzielić lepką polimeryczną substancję, kt�ra przykleja je do powierzchni zbiornik�w magazynowych, wkład�w dejonizacyjnych, rurociąg�w i w "ukrytych" miejscach takich jak w zaworach kulowych.

Bakterie mogą być zwykle wykryte i policzone przez przefiltrowanie pr�bki wody przez filtr 0,45 mikrona, i hodowlę filtra z bakteriami na odpowiedniej pożywce przez kilka dni. Liczba bakterii jest określana w jednostkach zdolnych do tworzenia kolonii na mililitr (CFU/ml). Bakterie mogą być zniszczone przez środki dezynfekujące takie jak nadtlenek wodoru, podchloryn i wodorosiarczyn. Gdy jednak bakterie zostaną zniszczone, ich polimeryczne wydzieliny oraz lipopolisacharydowe fragmenty kom�rek pozostają i mogą wywołać problemy, jeśli nie zostaną r�wnież usunięte.

Pyrogeny, nazwa nadana fragmentom błony kom�rkowej bakterii, oznacza "wywołujące gorączkę". Gdy woda zawierająca pyrogeny zostanie wstrzyknięta ssakom, wystąpi wzrost temperatury ich ciała. Dlatego woda typu farmaceutycznego musi być apyrogenna. Stwierdzono także, że pyrogeny mają niekorzystny wpływ na eksperymenty z kulturami tkankowymi.

Pyrogeny są wykrywane albo przez wstrzykiwanie pr�bki wody specjalnie hodowanym kr�likom i monitorowanie ich na wzrost temperatury, albo przez test LAL (Limulus Amoebocyte Lysate), czuły test na wykrywanie bardzo niskich poziom�w endotoksyn.

Rozpuszczone gazy

Tlen i dwutlenek węgla są dwoma gazami najczęściej znajdowanymi w wodach naturalnych. Dwutlenek węgla zachowuje się jak słaby anion i jest usuwany przez silnie zasadowe żywice jonowymienne.

Rozpuszczony tlen może być także usunięty przez żywice jonowymienne w formie siarczanowej, a poziom rozpuszczonego tlenu w wodzie zasilającej może być monitorowany przy pomocy elektrod selektywnych na tlen.

Zmienność jakości wody surowej

Odmiennie od innych surowc�w, źr�dła wody surowej mają zmienną jakość zależnie od regionu geograficznego i zależnie od pory roku. Woda uzyskiwana z naturalnych źr�deł powierzchniowych, na przykład, zwykle ma niskie TDS i jest względnie miękka, ale ma wysokie stężenie zanieczyszczeń organicznych, w dużej części koloidalnych. Przeciwnie, woda ze źr�deł podziemnych ma generalnie wysokie TDS i poziom twardości, ale niską zawartość związk�w organicznych.

Sezonowe wahania jakości wody są najbardziej widoczne w wodach powierzchniowych. Podczas miesięcy jesiennych i zimowych, opadłe liście i gnijąca roślinność uwalniają duże ilości materii organicznej do strumieni, jezior i innych zbiornik�w. W rezultacie, stopień zanieczyszczenia organicznego w wodach powierzchniowych - jak wskazują wartości OA - osiąga szczyt w styczniu i lutym, i spada do minimum w lipcu i sierpniu.

Jakość i charakterystyka zasilania wodą surową ma ważny wpływ na wymaganą technologię oczyszczania wody.

Obywatelstwo UE.

Obywatelstwo UE. Konstrukcja obywatelstwa europejskiego jest instytucją nową, służącą większej integracji, kształtującą poczucie więzi duchowej i solidarności z kulturą i cywilizacją całej Europy. Przeświadcza jej obywateli o powadze warto"...

Podatek dochodowy od os�b fizycznych i podatek ryczałtowy.

Podatek dochodowy od os�b fizycznych i podatek ryczałtowy. Podatek dochodowy od os�b fizycznych rozliczany jest na podstawie uzyskanego dochodu oraz przyjętej skali podatkowej. Podatek ryczałtowy (tzw. ryczałt) płacimy od wielkości uzyskanego przychodu. Skala podatkowa Podstawa obliczenia podatku p...

Portrety kobiet literatury młodopolskiej

Portrety kobiet literatury młodopolskiej Epoka Młodej Polski zamknęła się w historii datami 1890-1918. Jak każda epoka wniosła wiele nowego w sztukę, literaturę oraz filozofię. W sztuce pojawiły się dwa nowe kierunki: impresjonizm oraz symbolizm, kt�re zaznaczyły s...

Funkcje zarządzania

Funkcje zarządzania Funkcje zarządzania 1. planowanie – wytyczanie cel�w organizacji i określenie najlepszego sposobu ich osiągnięcia, częścią tego procesu jest podejmowanie decyzji polegające na wyborze określonego sposobu działania spośr�d wielu dostępnych mo...

Ekonomika pytania politechnika czestochowska dr Stanisław Podczarski

Ekonomika pytania politechnika czestochowska dr Stanisław Podczarski 1. Ekonomika przedsiębiorstw i zakres jej badań Ekonomika przedsiębiorstw jest dyscypliną naukową, kt�ra syntetyzuje całokształt wiedzy o przedsiębiorstwie. Zajmuje się ona zasadami i metodami funkcjonowania prze...

Esej na temat zagadnienia "autorytetu"

Esej na temat zagadnienia "autorytetu" Autorytet. ?Bądźmy godnymi do naśladowania!? Czymże jest ?autorytet?? Autorytet (łac. auctoritas - powaga, znaczenie), wpływ osoby lub organizacji cieszącej się og�lnym uznaniem na określoną sferę życia społeczne...

Die Zeitschriften

Die Zeitschriften Ich lese gern die Zeitschriften: Gala und Super Volley. Diese Zeitschriften sind sehr interessant. In Gala kann man sehr interessante Interviews mit Schauspielern und mit Popsangern lesen. Hier befinden sich viele Artikeln uber Mode. Die Leser schreiben Briefe an die Redaktion. Sie erzahlen von ihren Problemen...

Związek chłop�w z ziemią w utworach Władysława Reymonta.

Związek chłop�w z ziemią w utworach Władysława Reymonta. Aby odnaleźć związek chłop�w z ziemią, należałoby najpierw odpowiedzieć sobie na znaczące w tym przypadku pytanie jakie nasuwa się na myśl, mianowicie co takiego mogła dawać chło...

Zobacz wszystkie

studia szko�a streszczenie notatka �ci�ga referat wypracowanie biografia opis praca dyplomowa opracowania test liceum matura ksi��ka